Geçici olarak işgal altında bulunan bölgelerde Rus ordusu tarafından esir tutulan Ukrayna Silahlı Kuvvetleri mensuplarına gerçekleştirilen bir saldırı Ukrayna tarafınca yapılamazdı. Uluslararası uzmanların vardığı sonuçlar, kamuya açık alanda bulunan gerçekler ve konuşma kayıtları, Ukrayna silahlı kuvvetlerinin, Rus tarafının Azovstal savunucularını esir tuttuğu Donetsk Bölgesi, Olenivka’daki hapishaneyi vurmadığını kanıtlamaktadır.
StopFake, Olenivka’daki trajediyle ilgili gerçekleri ve olayları analiz etti. 29 Temmuz’da RIA Novosti, Radio Sputnik, Vzglyad, REN TV, Lenta.ru, Life.ru, Voennoe Obozrenie, Russkaya Vesna, Federal Haber Ajansı, RG.ru ve diğerleri gibi tüm Rus propaganda kaynaklarında “Kiev, esir Azov askerlerinin bulunduğu DNR’deki (sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti) bir gözaltı tesisini HIMARS ile vurdu” haberi yer aldı.
Ekran Görüntüsü — ria.ru
Gerçek şu ki, 28-29 Temmuz gecesi, 210 numaralı eski hapishane arazisindeki bir hangarda bir patlama oldu. İlk bilgilere göre, binada yaklaşık 200 kişi bulunmaktaydı. Hepsi de Rus tarafınca esir tutulan Ukrayna ordusu mensuplarıydı. Patlama sonucunda 53 kişi hayatını kaybetti, yaralı sayısı 75’i aştı. Rus ordusu uluslararası insani yardım kuruluşlarının temsilcilerinin trajedinin yaşandığı bölgeye girmesine izin vermediği için ölü ve yaralı sayısı hakkında daha kesin bir bilgi bulunmuyor.
Rus propagandası tüm gücüyle trajedinin sorumluluğunu Kyiv’in üzerine yıkmaya çalışıyor. Ukrayna’nın müttefiklerini ise, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin sivillere veya savaş esirlerine saldırmak için ekipman kullandığına ve böylece uluslararası hukuk normlarını ihlal ettiğine ikna etmek.
Ancak StopFake’in ortaya çıkardığı üzere, propaganda kaynakları trajediden iki ay önce Ukrayna’nın Azak esirlerini yok etmeyi planladığı bilgisini yaymaya başladı. Daha o zaman, “İngilizlerin çok namlulu roketatar saldırısını Rus Silahlı Kuvvetlerinin “mahkumların infazını ve işkencesini” örtbas etme ve ardından Buça trajedisi gibi göstermek istedikleri” iddia edilmişti.
Ekran Görüntüü — t.me/russica2
Aynı zamanda başka bir senaryo da devreye girdi. Özü, Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenskıy’ı “esaret altında işlediği suçları anlatan Azak esirlerinin yok edilmesi emrini verdiği” iddiasıyla suçlamaktı. Propagandacı Andrey Rudenko bu sahtekarlığı doğrulamak için esir alınan Azov askerleriyle birkaç video kaydı yaptı.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
Baskı altındaki mahkumlar, Rus propagandasının istediği her şeyi “itiraf etmeye” zorlandı. Buna “Başkan Zelenskıy’ın ofisinden vahşi cinayetler görevini almak” da dahildi. Bu sözde “maskeyi düşürme” videosu hapishanedeki trajedinin arifesinde ortaya çıktı.
Propagandacı Rudenko trajedinin yaşandığı olay yerine ilk gidenlerden biri oldu ve videoyu “Zelenskıy kendi halkını infaz etti” başlığıyla yayınladı.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
Zelenskıy’ın “infaz” suçlaması sadece Kremlin medyasında viral olmakla kalmadı, aynı zamanda Rusya Devlet Duması Başkanı Volodin tarafından da dile getirildi.
Ekran Görüntüsü — ria.ru
Volodin iki ay önceki konuşma tezlerini tekrarlıyor. “Olenivka’daki gözaltı tesisine yönelik roket saldırısının arkasında Devlet Başkanı Zelenskıy ve Washington var. Bunun tek bir amacı vardır: Nazi mahkumlarının tanıklık edeceği yeni bir Nürnberg davasını önlemek. Washington ve Kyiv, insanlığa karşı işledikleri suçların tanıklarını ortadan kaldırıyor ki Avrupa devletleri ve ABD vatandaşları onlara sırtını dönmesin ve silah ve mühimmat sevkiyatı devam etsin” dedi.
Ancak, ilk kontrollerden sonra bile, “Zelenskıy’ın herkesi HIMARS ile yok etme emri verdiği” hikayesi çürümeye başlar.
İlk rapor 29 Temmuz saat 03:07’de yayınlanıyor ve “Ukrayna güçleri Olenivka’yı bombaladı ve 152 mm kalibrelik 12 mermi ateşledi deniliyor. HIMARS’ların silahlandırıldığı M31 GUMLRS füzeleri 227 mm kalibreye sahiptir.
Ekran Görüntüsü — ria.ru
Başlangıçta sadece “152 kalibrelik mermilerle yapılan bombardımandan” bahsediliyor ve sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin sözde Ortak Kontrol ve Koordinasyon Merkezi, Olenivka’daki “patlamaların” ardından 29 Temmuz gecesi boyunca HIMARS saldırılarını kaydetmiyor. Hapishaneye yapılan saldırıdan hiç bahsedilmiyor.
Ekran Görüntüsü — t.me/online_dnr_sckk
Olenivka’daki hapishaneye yönelik saldırılara ilişkin ilk haberler RIA Novosti’nin yayınından 10-12 saat sonra yayınlandı.
Ekran Görüntüsü — t.me/online_dnr_sckk
Ancak “Olenivka’nın bombalanmasından” 10 saat sonra HIMARS kullanımına ilişkin hiçbir bilgi yoktu.
Ve sadece 12 saat sonra propagandacı Rudenko’nun Telegram kanalında bir mesaj belirir: “Gece boyunca HIMARS roketatarlarından bombalanan Olenivka hapishanesinden ilk video.’’ HIMARS’tan ilk kez bahsediliyor.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
Rudenko’nun videolarının güneşin tepede olduğu gündüz saatlerinde çekildiğine dikkat etmek önemlidir. Gece ya da sabah erken saatlerde çekilmiş hiçbir görüntüsü yok. İnternette “hapishaneye yapılan saldırıyı” filme alan görgü tanıklarının videoları da yok. Olay yerinde yangının söndürülmesinde görev alan hapishane personeline ait herhangi bir video da bulunmamaktadır.
Hapishane personeli hakkında çelişkili bilgiler bulunmaktadır. Sözde DNR temsilcisi Darya Morozova (videoda 00:50) “ne mutlu ki gözaltı tesisi personeli yaralanmadı” diyor. Aynı zamanda Rusya Savunma Bakanlığı da şunları bildirdi: “Gözaltı tesisinin sekiz çalışanı çeşitli derecelerde yaralandı.’’
Gözaltı tesisi personelinin ifadelerindeki bu tutarsızlık, patlama sırasında olay yerinde olmadıklarını doğrulamaktadır.
Savaş esirlerinin olaylardan kısa bir süre önce hapishanenin sanayi bölgesindeki bir hangara taşındığını da belirtmek gerekir. Patlamanın olduğu gün de korumasız bırakılmışlardı. Ölülerin cesetlerinin bulunduğu hangardan gelen ilk videolardan biri yine propagandacı Rudenko tarafından yayınlandı.
Tuhaf görünen ilk şey, bombardımandan 12 saat sonra kadrajdaki duman.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
Aynı zamanda, bina içindeki tahribat da asgari düzeydedir. Füze krateri yok. Yataklar bile hâlâ sağlam. Duvarlar sadece yanmış ama üzerlerinde kıymık izi yok.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
İnce metal çatı, tüm balistik kurallarına aykırı olarak HIMARS füzelerinin etkisine dayanmıştır. Propagandacıların diğer kameramanların çekim yapmasını yasakladığı çatıydı.
Ekran Görüntüsü — t.me/RtrDonetsk
Olay yerinden çekilen videoda kurbanların cesetleri kaotik bir şekilde bulunuyor. Bir sonraki videoda, bunları filme almayı kolaylaştıracak bir şekilde tek sıra olarak dizilmişler. Olay yerinde çalışan kurşun geçirmez yelekli ve mavi kasklı çok sayıda insan cesetleri ve yıkımı filme alıyor.
Ekran Görüntüsü — t.me/SergeyKolyasnikov
Ancak propagandacılar cesetlerle kanlı cinayetin resmini ne kadar yapmaya çalışırsa çalışsınlar, bu sahtekarlığa inandırıcılık katmıyor.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, İstihbarat Ana Müdürlüğü, Ukrayna Güvenlik Servisi ve Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiseri Olenivka’daki olaylarla ilgili olarak ortak bir açıklama yayınladı. Rusya’nın eylemlerini “alaycı bir terör eylemi” olarak nitelendiren yetkililer, Ukrayna tarafının “Olenivka’ya füze ya da topçu saldırısı” düzenlemediğini söyledi ve olayları “Ukraynalı savaş esirlerinin organize bir şekilde öldürülmesi” olarak nitelendirdi.
Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), işgalcilerin işgal altındaki Olenivka hapishanesinde meydana gelen patlamadan Rus askerlerinin sorumlu olduğunu teyit ettikleri telefon konuşmalarının kayıtlarını yayınladı.
Militanların konuşmalarına bakılırsa Ruslar, cezaevi binasına yerleştirdikleri patlayıcıları kullanarak trajediye neden olmuş olabilirler. Bu versiyon, görgü tanıklarından hiçbirinin ceza infaz kurumuna roket atıldığını duymamış olmasıyla doğrulanabilir. Roket uçmasına özgü bir ıslık sesi yoktu ve patlamalar kendiliğinden meydana geldi.
Ele geçirilen konuşmalar, işgalcilerin Grad roketatarlarını ceza infaz kurumunun yakınına konuşlandırdıklarını ve Ukrayna kontrolündeki bölgeye doğru ateşlemeye başladıklarını doğruluyor. Ancak, sözde DNR temsilcilerinin de teyit ettiği üzere, herhangi bir misilleme bombardımanı gözlemlenmemiştir.
Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) ayrıca internette yer alan videonun, ceza infaz kurumunun bazı odalarındaki pencerelerin tamamen sağlam olduğunu gösterdiğini söyledi. Bu da patlamanın merkez üssünün yıkılan binanın içinde olduğunu, duvarlarının ise patlama dalgalarını “sönümlediğini” ve komşu binaları koruduğunu göstermektedir.
Analist Kirill Danilçenko, HIMARS füzelerinin geride bıraktığı hasarla uyuşmayan hasarın niteliğine de dikkat çekti. Görüntüler termobarik mermilerin karakteristik hasarını göstermektedir. Çünkü kömürleşmiş cesetler var ama metal yataklar tamamen sağlam.
İddia edilen füzelerin batıdan geldiği düşünülüyordu, ancak saldırı binanın doğu tarafına isabet etti ve sonuç olarak doğu tarafındaki çatıya zarar verdi. Büyük olasılıkla vuruş, boş alanın bulunduğu ve atış için herhangi bir engelin olmadığı doğu tarafından (fotoğrafta sağ taraf – editörün notu) geldi. Danilçenko bombardıman için bir Bumblebee alev makinesinin kullanılmış olabileceğini öne sürüyor.
Fotoğraf kaynağı site.ua. Fotoğrafın sol tarafı Batı, sol tarafı doğu.
Olenivka’daki tutuklu hapishanesinde meydana gelen patlamanın sonuçları, HIMARS roketatarlarının etkilerine özgü değildir. ABD Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW) de bu sonuca varmıştır.
ISW raporunda “Kremlin yanlısı medya, gözaltı merkezindeki yangın hasarını gösteren videolar yayınlıyor. HIMARS’ın verebileceği türden bir hasar gibi görünmüyorlar” diye belirleniyor.
Savaş Araştırmaları Enstitüsü, Rus tarafının gösterdiği parçaların kanıt olarak kullanılamayacağını söyledi: ISW raporunda, “RIA Novosti de HIMARS füze parçalarının görüntülerini yayınladı, ancak parçaların Olenivka’da bulunduğuna dair bir kanıt sunmadı” denildi.
StopFake, HIMARS füzelerinin parçalarını gösteren en az birkaç yayın (burada ve burada) bulmuştur. Ancak saldırının yerini ya da ne zaman meydana geldiğini belirlemek mümkün değildir. Ve en önemlisi, fotoğraftaki tüm parçaların aynı mühimmata ait olduğundan emin olmanın bir yolu yok.
Olenivka’ya atıldığı iddia edilen roket parçalarının görüntülerinin yayınlanmasından üç saat sonra, aynı görüntüler “Zaporijya bölgesindeki demiryolunun HIMARS tarafından tahrip edildiğini” göstermek için kullanıldı. Ancak bu görüntülerin arşivden olduğunu belirtmek için her zaman vakitleri olmadı.
StopFake.org’un kolajı
Böylece özetleyebiliriz. Rus propagandacılar iki aydır Olenivka’nın bombalanması için hazırlık yapıyorlardı. Ama sonunda kendi yalanları yüzünden kafaları karıştı. İlk başta cezaevini obüslerle mi yoksa HIMARS’larla mı bombaladıklarına karar veremediler. Ardından, bombardımanda kaç cezaevi çalışanının yaralandığı konusunda kafaları karıştı. Ve o çalışanlarının olup olmadığına karar veremediler. Yıkımın niteliği, binanın Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafından değil, Rus ordusu tarafından kontrol edilen taraftan bombalandığını göstermektedir. Propagandacılar tarafından uydurulan “HIMARS saldırısı” o kadar zayıftı ki, çatıyı bile yıkmadı ya da metal yatakları yerinden oynatmadı.
Ayrıca, bankın üzerinde duran füze parçalarının Ukrayna tarafından cezaevine atıldığını kanıtlamak hiçbir zaman mümkün olmamıştır.
Daha fazla içerik için StopFake web sitesini ve Twitter, Instagram sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
