Yevhen MAHDA
Geleneksel olarak Rusya’nın arka bahçesi olarak algılanan Orta Asya cumhuriyetleri, son zamanlarda Kremlin’in etkisinden çıkmaya başlamıştır. “Orta Asya Şoku” Rus yetkililer için tatsız bir sürpriz oldu. Bu durum, Sovyet sonrası ülkelerin öznelliğinin artması ve kademeli olarak iyileşmesinin ve büyümesinin bir belirtisidir.
SSCB’nin çöküşünden sonra Orta Asya cumhuriyetleri Moskova’da geleneksel olarak ucuz işgücü kaynağı olarak algılandı. Rus halkı arasında bu cumhuriyetlerin vatandaşlarına yönelik yabancı düşmanlığı gizlenmedi ve çoğu zaman devlet politikasının bir unsuruna dönüştü. Müslüman topluluk bu duruma yeni camiler inşa ederek ve islami bayramlarda toplu dua törenleri düzenleyerek karşılık verdi. 20. yüzyılın 90’lı yıllarında, Saparmurat Niyazov’un yönetimi sırasında, ya Türkmen vatandaşlığını kabul etmeye ya da mülklerini terk ederek Rusya’ya kaçmaya zorlanan Türkmenistan’daki etnik Ruslarla ilgili durum bile Moskova’ya hiçbir şey öğretmedi. Tam tersi Rus siyasi seçkinlerinin temsilcileri düzenli olarak Kazakistan’a yönelik toprak iddialarını dile getirdiler.
Putin için alarm zili Eylül ortasında Semerkant’ta gerçekleşen Şangay İşbirliği Örgütü zirvesinin arifesinde çaldı. Çin lideri Xi Jinping, yolda Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokaev ile samimi görüşmelerde bulunduğu Astana’ya uğradı. Yerel basında iki ülke liderlerinin tercüman olmadan konuştukları vurgulanması üzerine, bu durum bize Putin’in Kazakistan Devlet Başkanı ile yaptığı görüşmede Kazak cumhurbaşkanının adını telaffuz edemediğini hatırlattı. Ayrıca Xi Jinping, Kazakistan’ın toprak bütünlüğünü desteklediklerini açık bir şekilde vurguladı. Tokayev’in ilginç bir evrim geçirdiğini hatırlatmama izin verin: Ocak 2022’de Kazakistan’da düzeni korumak için Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün birliklerine çağrıda bulunan bir politikacıdan, selefi Nursultan Nazarbayev’e karşı bir saldırı başlatan ve erken görev için aday olmaya hazır olduğunu ilan eden bir cumhurbaşkanına kadar. Bu arada, Xi’nin Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak kalması, Tokayev’in ilerleyen zamanlarda da desteğine güvenmesine izin veriyor.
Tacik Devlet Başkanı Emmali Rahmon’un Putin’e Orta Asya halklarına saygılı davranma çağrısı yapması tesadüf değildi. Siyasi kariyerine ruslaştırılmış soyadı Rakhmonov ile başlayan (Putin’den daha uzun süredir görevde) bölge cumhurbaşkanları grubundan bir aksakal tarafından telaffuz edildi. Yuvarlak masa formatına rağmen bu çağrı patlayan bir bomba etkisi yarattı, çünkü Ruslar Orta Asya temsilcilerinden kesinlikle böyle bir şey beklemiyorlardı.
Ekim ayı ortalarında Rus ordusuna katılan üç Tacik uyruklu askerin eğitim sırasında seferber olmuş Ruslara ateş açması ve yerel kaynaklara göre 29 kişiyi öldürmesinin arkasında yatan islamofobi Rus ordusunun yüzyıllar boyunca yaratılan klişeleri terk etmeye hiç niyeti olmadığını gösteriyor. Artık Sovyet ordusunun “onuru” değil, Rusların “şahsi onuru” söz konusu ve herkesi kendi standartlarına uydurmaya çalışacaklar. Ukrayna’da savaşan Rus ordusunun saflarına katılmaları karşılığında “ilerleyen zamanlarda” Rus vatandaşlığı vaad edilen Müslümanlar dinleri İslama Ruslar tarafından saygı gösterileceğini beklememeliler. Bu sadece Çeçenistan başkanının Kremlin’e köpek gibi sadakat göstermesi karşılığında Kadırovculara sunulan bir ayrıcalıktır. Bu Taciklerin olayı, Rus makamlarını hızla Güvenlik Konseyi toplantısı yapmaya zorladı, ardından konsey sekreteri Nikolai Patruşev Rusya Federasyonu’nun göç mevzuatında değişiklik yapıldığını ve göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı yerlere baskınlar düzenlediğini duyurdu. Uygulamada bu, Rusya’da devlet seviyesinde yabancı düşmanlığında bir artış ve Orta Asyalılar ile güvenlik güçleri arasındaki iletişimde çeşitli yolsuzluk tezahürleri anlamına gelecektir.
Rusya aslında, bazılarının düşündüğü gibi sırtından darbe almadı. Sadece, Kremlin’in zayıflık anını hisseden Orta Asyalı müttefiklerine karşı on yıllarca sürdürdüğü küçümseme ve emperyal eylemlerinin bedelini ödüyor. Kremlin’in Ukrayna’daki saldırganlığı, Sovyet sonrası coğrafyada “Rus barışının” yıkımı için bir katalizör oldu ve bu süreç durdurulamaz.
Yevhen MAHDA
21. yüzyılda öğrenilmesi gereken bir yetenek: Dezenformasyona karşı savunma
Odesa’da 2 Mayıs 2014’te meydana gelen olaylar (Bölüm 1)
Odesa’da 2 Mayıs 2014’te meydana gelen olaylar (Bölüm 2)
Daha fazla içerik için StopFake web sitesini ve Twitter, Instagram sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
