‘Nazileri Yok Etmek’ten ‘Ukraynalıları Yok Etmek’e: Kremlin Propagandası Savaşın İki Ayında Nasıl Değişti

Ukrayna’nın kaderi sadece savaş alanında değil, bilgi savaşında da belirlenir. Son iki aydır Kremlin, günlük dezenformasyon akışları üretiyor ve cephedeki başarı ve başarısızlıklara bağlı olarak, Moskova’nın propaganda makinesi gündemi değiştiriyor;  Ukrayna hakkında rezerv fonlarından eski dezenformasyon anlatılarını çekiyor ya da yenilerini üretiyor. StopFake, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü iki aylık savaşta propaganda söyleminin nasıl değiştiğini ve Kremlin’in Ukrayna’ya karşı yürütülen bilgi savaşında hangi yöntemlere başvurduğunu analiz etmeye karar verdi.

Savaşın ilk haftalarında, Kremlin propagandanın ana çabaları, Rusya Federasyonu’nun saldırganlığını haklı çıkarmaya ve Batılı ülkeleri savaşı kışkırtmakla suçlamaya yönelikti. Bunun için Rus propagandası aşağıdaki anlatıları kurdu:

• ‘Geçtiğimiz sekiz yılda Ukrayna, Donbas sakinlerine karşı bir soykırım politikası izledi’;
• ‘Ukrayna topraklarında biyolojik silahların geliştirilmesi için laboratuvarlar vardı, özellikle ölümcül patojenler ve yeni bir koronavirüs ile deneyler’;
• ‘Ukrayna, Nazilerden ve Nazi ideolojisinden arındırılmalıdır. Tüm uygar dünyayı tehdit ediyorlar’;
• ‘Ukraynalılar ‘Kyiv rejiminden’ kurtulmayı ve sevinçle Rus askerleriyle buluşmayı bekliyorlar’;
• ‘Ukrayna, Donbas’ın işgal altındaki kısmını sözde ‘Lugansk/Donetsk Millî Cumhuriyetleri’ (‘L/DNR’) ve Kırım Özerk Cumhuriyeti silah zoruyla geri almayı, Rusya ve Beyaz Rusya’ya saldırmayı planladı.’

Kremlin’in temel mesajı, sözde ‘özel harekât’ ın kendini savunma amacıyla önleyici bir önlem olduğu tezidir. Sonuçta Ukrayna’nın işgal altındaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinin, Kırım’ı silahlı yollarla geri almayı planladığı iddia ediliyor. Daha sonra propagandacılar Belarus’u bu listeye eklediler. Özellikle, Rusya’nın lider kişileri, konuşmalarında defalarca, bireysel veya toplu meşru müdafaa hakkının devredilemez hakkını garanti eden BM Şartı’nın 51. Maddesine atıfta bulundular. Bununla birlikte, StopFake’in ‘Putin’in Fake’si: Ukrayna’daki Savaş BM Şartı’na ‘uyar’ materyalinde ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, bu normun böyle bir yorumu hatalıdır.

Saldırının önleyici doğası ve kendini savunma hakkındaki anlatıyı güçlendirmek için propaganda, kendi görüşlerine göre Ukrayna’nın saldırgan niyetlerini kanıtlayacak çeşitli belgeler ve sahte nesne (örneğin, ‘Kırım’ın ele geçirilmesi için’ madalya) dahil olmak üzere yapay olguları yaratmaya başladı.

Ukrayna’ya yönelik askeri saldırganlığın başlangıcından bu yana Kremlin, Ukrayna topraklarında biyolojik silahların geliştirilmesi için gizli ABD laboratuvarlarının bulunduğuna dair dezenformasyonu aktif bir şekilde yayıyor. Özellikle, Rus medyasında, Rus ordusunun biyolojik laboratuvarlarda saklanan ölümcül patojenlerin bir listesini içeren gizli belgeleri veya ‘yarasa koronavirüsü ile deneyler gerçekleştirmeyi’ vb. kanıtladığı iddia edilen raporlar vardı. Rusya’da ve sözde ‘L/DNR’de çeşitli bulaşıcı hastalıkların salgınlarının, Ukrayna biyolojik laboratuvarlarından birinde ölümcül bir patojenin sızmasıyla ilişkili olduğuna dair raporlar da aktif olarak dolaşıyordu. Yine, ABD’nin gizli biyolojik laboratuvarlarıyla ilgili bu raporların amacı, iddia edilen Ukrayna’nın Rusya Federasyonu ve tüm dünya için potansiyel bir tehdit taşıyabileceği, yani Rusya’nın saldırısının haklı bir adım olduğu yanılsamasını yaratmaktır. StopFake, materyallerinde bu raporları defalarca analiz etti: ‘Fake: ‘DNR’ de çoklu ilaca dirençli tüberküloz artışı, Ukrayna’daki biyolojik laboratuvarların faaliyetleri ile ilişkilidir’, ‘Ukrayna’daki biyolojik laboratuvarlar hakkında yeni ‘şeyler’: Solovyov gizli belgeleri kamuya açıkladı’, ‘Fake: Biyolojik laboratuvarlarda Ukrayna, koronavirüs yarasalarıyla deneyler yaptı’, ‘Fake: Ukrayna topraklarında işletilen biyolojik silahların geliştirilmesi için laboratuvarlar çalışıyordu’.

‘L/DNR’ olarak adlandırılan ‘Rus dünyasını’ ‘soykırım’dan ve dünyayı ‘Nazizmin kahverengi vebası’ ndan (adı, Almanya Ulusal Sosyalist İşçi Partisi üyelerinin üniformalarının renginden geliyor; Tercüman notu) korumak gibi Moskova’nın sözde ‘uygarlık misyonunu’ güçlendirmeyi amaçlayan Kremlin propaganda anlatılarının önemini küçültmemek lazım. Bu nedenle Ukrayna’da Nazizm ve ‘Kyiv rejimi’ hakkında son sekiz yılda hem devlet içinde hem de yurt dışında yayılan dezenformasyonun daha da yoğunlaştığı ortadadır.

Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı hızla işgal etme planları başarısız olduğundan, Kremlin’in propaganda makinesi yeni zorluklara yanıt vermek zorunda kaldı. Özellikle Ukrayna’nın Rusya’yı itibarsızlaştırmak için geniş çaplı propaganda çalışmaları yürüttüğü iddiasıyla yeni bir Rus propaganda anlatısının ortaya çıkmasına tanık oluyoruz. Savaşın ilk haftalarında StopFake, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin kitlesel kurbanlarının aktörler veya figüranlar olduğu ve bu büyük yıkımın Ukrayna güvenlik servisleri tarafından üretildiğine dair düzinelerce sahte hikâyeyi yalanladı. Ayrıca, işgalden sadece birkaç gün sonra, sosyal ağların Rusça konuşan kesiminde, görünüşte Ukrayna propagandasıyla mücadele etmek için ama aslında savaş suçlarının gerçeklerini manipüle etmek ve Ukrayna’da Rus askerlerinin savaş suçlarını inkâr etmek için sözde doğrulama projeleri kitlesel olarak ortaya çıkmaya başladı. Bu tür projeler (örneğin, ‘Fake ile Savaş’ veya ‘Fake Mezarlığı’), Ukraynalılar tarafından yayıldığı iddia edilen sahtekârlıkları da yalanladı, ancak bu tür vakaların analizi, bu ‘Ukrayna sahtekârlıklarının’ asla sosyal ağların Ukrayna segmentinde dağıtılmadığını gösteriyor. Ancak kasıtlı olarak Ruslar tarafından yaratıldılar ve daha sonra sadece Ukrayna’yı yanlış bilgi yaymakla suçlamak amacıyla onları reddettiler. Rus propagandasının bu tür sözde doğrulama projeleri yabancı izleyiciler arasında başarılı oluyor, onların ‘çürütülmüş mitlerinden’ bazılarının şiddetli hale geldiğini ve birçok dilde yayıldığını görüyoruz.

Rus askerleri tarafından Ukrayna topraklarında işlenen savaş suçlarının gizlenmesi propagandacıların bir başka görevidir. Rus propagandası aynı anda birkaç anlatı geliştiriyor; ‘Savaş sırasındaki sivil kayıplardan ve insani felaketten Ukrayna sorumludur’ ve ‘Ukrayna, Kremlin sempatizanlarını korkutmak için şehirleri ve sivilleri bombalıyor ve ardından bunun için Rusya’yı suçluyor.’ Bunu yapmak için, aşağıdaki dezenformasyon mesajları başlatılır ve geniş çapta dağıtılır: Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, sivil nüfusu bir ‘canlı kalkan’ olarak kullanmakta, sivil altyapı arasında (okullarda, anaokullarında, hastanelerde) ‘ateşleme noktaları’ donatmakta, ‘yeşil  koridor’ ların çalışmasını kasıtlı olarak engellenmekte, uluslararası hukuka göre yasaklanmış misket bombaları ve benzerlerini kullanmaktadır. Buna karşılık, propagandacılar Rusya’nın siviller için hiçbir tehdit oluşturmadığına dair mesajlar yayıyorlar. Geçici olarak işgal edilen bölgelerdeki yerel nüfusun, Rus ordusunun ellerinden insani yardımı sevinçle karşıladığı ve kabul ettiği, Rus askerlerine ‘Nazilerden kurtuluş’ için teşekkür ettiği, İkinci Dünya Savaşı askerlerine anıtların restorasyonuna sevindiği (ki, Ukraynalı yetkililer hiçbir yerde anıtları yıkmadı) ve hatta Lenin anıtlarının restorasyonunu kutladığı vb. çok sayıda sahnelenmiş video çekildi.

Kremlin, savaş suçu suçlamalarından kaçınmak için her yolu deniyor. Bunu yapmak için hem alaycı inkâr hem de ‘savaş sisini blöf yapma’ taktikleri dahil olmak üzere tüm yöntemler kullanılır. Bu amaçla, Rus bilgi alanında, bir şekilde bilgi tüketicisini ‘her şeyin o kadar basit ve net olmadığına’ inanmaya teşvik eden, olayın yorumlanmasının yaklaşık bir düzine versiyonunu bulabilirsiniz. Propagandacılar gerçeği bulanıklaştırmak için kasıtlı olarak olayın düzinelerce versiyonunu yaydıklarında Mariupol’daki doğum hastanesinin bombalanmasını en azından hatırlamakta fayda var: ‘Rus birlikleri çalışıyordu, Azaklıların (Azak Özel Harekât Müfrezesi) bir ateş noktası vardı’, ‘orada sivil yoktu, doğum yapacak kadın rolünü bir oyuncu oynadı’, ‘doğum yapacak kadınlar vardı ama zorla oraya getirildiler’, ‘bombardıman oldu ama Rusya’dan değil’, ‘yabancı gazetecilerin varlığı Batı tarafından sahnelendiğini kanıtlıyor’, ‘hamile kadınlar uçak motorunun sesini duymadığı için bombardımanın bir Rus bombacısı tarafından gerçekleştirilmedi’, ‘doğum hastanesine patlayıcı yerleştirildi’ vs. Kremlin, Bucha’daki vahşetlerin inkâr edilmesi sırasında da aynı stratejiyi benimsedi. İşgal altındaki Kyiv bölgesinde olup bitenleri gizleyen düzinelerce çeşitli dezenformasyon mesajının yayılmasına paralel olarak, Rus diplomatlar Rusya’dan bir kurbanı “şekillendirmeye” başladı. Bu, resmî Rus diplomatik hesaplarının ilk kez yalan bilgi yayması değil, ancak bunu ilk kez bu kadar tutarlı ve koordineli bir şekilde yaptıkları kesin. Rus diplomatlar, ‘zorunlu özel operasyon’ zemininde koordineli bir şekilde Batı tarafından kışkırtıldığı iddia edilen küresel ‘Rus fobisi’ hakkında kitlesel olarak yazmaya başladılar. Ayrıca Rusya’nın diplomatik hesaplar tarafından başlatılan ‘Ruslardan Nefret Etmeyi Durdur’ kampanyasını önemli ölçüde güçlendiren bir bot ağı işletmek için Rusya’nın çabalarını belirtmekte fayda var.

Rus propagandası, Kyiv bölgesinde ve geçici olarak işgal edilen diğer bölgelerde Rus ordusu tarafından işlenen savaş suçlarına ilişkin çok sayıda gerçeğin Batı basınında geniş çapta duyurulmasının ardından, sözde ‘Ukrayna sorunu’ ile ilgili haberlerinde önemli değişiklikler geçirdi. İlk başta, Rus makamları Ukrayna halkını Nazi ‘Kyiv rejiminden’ ‘kurtarıyordu’, ancak Ukrayna ordusunun topyekûn direnişi ve sivillerin protestoları üzerine tökezledikten sonra, hızla yeni bir ‘çekirdek’ propaganda anlatısı oluşturmak zorunda kaldılar: hepsi olmasa da çoğu Ukraynalının Nazizmin kahverengi vebasına ‘bulaştığı’ ve ‘cezalandırılması’ gerektiği ortaya çıktı. Artık doğrudan Rus şovenizmini maskelemeye gerek yok ve bu, Yegor Kholmogorov gibi Rus marjinaller çemberinin ötesine geçti. Güncellenen propaganda paradigmasında, ‘nazilerden arındırılmış bir Ukrayna’ nın varlığı sorunu önemsiz hale geldi. Aksine, Ukrayna’nın egemen bir devlet ve Ukraynalıların bir ulus olarak varlığı sorunu tartışma konusu haline geldi ve Rus ana haber televizyonunda alaycı bir şekilde reddedildi. Dönüm noktası, %100 Rus hükümetine ait olan ve devlet medyası holdingi MIA Rossiya Segodnya’nın bir parçası olan Rus haber ajansı RIA Novosti tarafından 3 Nisan’da yayınlanan bariz şovenist ‘Rusya Ukrayna ile Ne Yapmalı’ makalesiydi. Yazarı, siyasi stratejisti Timofey Sergeytsev, tüm ciddiyetle, Ukrayna ve Ukraynalıların yok edilmesi için adım adım talimatlar verdi. Planı şu adımları içeriyor;

• silaha sarılan tüm ‘Nazileri’ yok etmek;
• kitlesel baskı yoluyla Ukraynalıların bir kısmını ortadan kaldırmak;
• tüm Ukrayna silahlı oluşumlarını ve ‘Nazizm’ uygulamasıyla bağlantılı tüm örgütleri tasfiye etmek ve yasaklamak;
• Rus gücünü bekleyenlere ayrıcalıklar vermek;
• katı sansür uygulamak, ders kitaplarını ve genel olarak Ukraynaca her şeyi yok etmek;
• Ukrayna kültürünün kök saldığı nüfusun tüm kesimlerini yeniden eğitmek;
• ‘Ukrayna’ adını ve ‘Ukraynaca’ teriminin kendisini bile yasaklamak;
• tüm bunları zorla ve Rusya’dan gelen (askerî) gücün desteğiyle yapmak.

Bunu yazanın düşüncesine göre, bu ‘plan’ın tam olarak uygulanması yaklaşık 30 yıl alacaktı.

Metnin ana mesajını en iyi aktaran birkaç alıntı:

‘Nazi, Bandera’nın Ukrayna’sı, Rusya’nın düşmanı ve Batı’nın Rusya’yı yok etme aracına ihtiyacımız yok. Bugün Nazilerden arındırma meselesi pratiğe taşınmış durumda… Ukraynacılık yapay bir Rus aleyhtarı yapılanmadır…’

 (Stepan Bandera, Ukraynalı siyasetçi ve Ukrayna milliyetçi ve bağımsızlık hareketi lideri)

Aktif ve pasif olarak onu (Bandera seçkinleri. – Ed.) eylem ve eylemsizlik yoluyla destekleyen ‘toplumsal ‘bataklık’, savaşın zorluklarını yaşamalı ve bu deneyimi tarihsel bir ders ve suçluluğunun kefareti olarak öğrenmeli.’

‘Tarihsel deneyim, savaş zamanının trajedilerinin ve dramalarının, Rusya’nın düşmanı rolüyle baştan çıkarılmış ve kendinden geçmiş halklara fayda sağladığını gösteriyor …’

Bu metin, Kremlin’in Ukrayna ile ilgili köleleştirme ve Ruslaştırma olan gerçek niyetlerini tamamen aktarıyor. Sergeitsev tarafından önerilen eylem planı, Putin’in Ukrayna tarihi tanımının mantıklı bir devamı niteliğindedir.

Batı’da Kremlin Dezenformasyonu

Beklendiği gibi, savaşın patlak vermesiyle birlikte yurt dışındaki Rus propagandası da yoğunlaştı.

Aşırı sağ güçler ve aşırı sol güçler, ücretli etkileyiciler ve gazeteciler, bilim adamları, eski yetkililer, politikacılar, bazı sendika temsilcileri ve geleneksel ‘dünya barışı savaşçıları’, Ukrayna’nın direnişinin faydasız olduğu görüşünü birlikte empoze etmeye çalışan Kremlin’in tuzağına düşen batılı “uzmanlar” gibi  kamuoyu liderleri Kremlin’in Batı’daki ana ‘etki ajanları’ kalmaya devam ediyor. Ne de olsa, artık Rusya’da yaşamayan ve Kremlin’in siyasi ekosistemiyle bağlarını kesmeyen Rusların kendileri de zaman zaman Kremlin anlatılarını Batı’da güçlendiren dezenformasyon yaymaktan çekinmiyorlar.

Batı’daki bilgi savaşında Kremlin’in en büyük amacı, Ukrayna’yı destekleme fikrini yurtdışında popüler olmaktan çıkarmaktır. Propagandacılar hem açık yalanları hem de yarı gerçekleri yayarlar, bu da insanların gerçeklerden şüphe duymasına neden olur. Bunu yapmak için Rusya, son sekiz yılda (2014’de Donbas’ı işgal etmesinden itibaren) gördüğümüz anlatıların aynısını kullanıyor:

• Ukrayna, şu anda kendi şehirlerini yok ettiği gibi, ‘Donbas’ı 8 yıldır yok eden’ bir Nazi devletidir;
• Ukraynalı yetkililer tamamen yozlaşmış durumda ve hem insani hem de askeri yardımı çalıyorlar;
• Sosyal sorumluluğu düşük olan Ukraynalı mültecilerin yanlarında fuhuş ve uyuşturucu bağımlılığı Avrupa’ya gelecek; aşırılıkçı ve milliyetçi fikirleri yayarlar;
• Ukrayna’ya silah temini Avrupa’nın çatışmaya dahil eder; silahlar durumu değiştirmeyecek, sadece Ukrayna’nın kaybını / çatışmanın barışçıl çözümünü geciktirecek.

Rus ajanlarının yaptırımlara karşı koyma çalışmaları da ayrı ayrı belirtilmelidir. Özellikle, AB’nin önemli mali ve ekonomik kayıplar beklediğini iddia eden tezler aktif olarak yayılıyor; ve sıradan Avrupalılar yaptırım istemiyor, bunu Amerika Birleşik Devletleri onlara dayatıyor; kışın Avrupalıları ‘soğuk borular’ ve yüksek fiyatlar bekliyor. Propaganda anlatılarını yaymak için tipik araçların yanı sıra Kremlin, Ovsyannikova olayı gibi (Rus devlet kanalında haber programı sırasında eski program sunucusu ‘Savaşa hayır’ afişi ile çıkması, Tercüman notu) daha incelikli özel operasyonlara başvurur. Birkaç perdede oynanan bu drama, Batı’ya, sözde tüm Rus’ların Putin’in politikasını desteklemediğini ve herkesin Ukrayna ile bir savaş istemediğini ve dolayısıyla tüm Rus’ların sert yaptırımlarla cezalandırılmasının gerekmediğini gösterecekti. Alman yayını Die Welt’e ‘Ajan Ovsyannikova’nın sızması’ gibi operasyonların çok başarılı olabileceğine dikkat edilmelidir, çünkü Batı’da bu tür operasyonları anlamada genellikle saflık gözlemlenebilir.

Rus propagandasına karşı verilen mücadeleye rağmen, Rusya’nın sözde ‘özel operasyona’ desteğinin istatistikleri hayal kırıklığı yaratıyor; Rus’ların %71’i Putin’in Ukrayna’ya yönelik politikasını destekliyor ve bu rakam sürekli artıyor.

Rus propagandasının AB’deki etkisini sınırlamaya yönelik Batılı önlemler verimli görünebilir, ancak bunlar yeterli değildir. Rusya’nın savaşı başlatmasına, insan hakları aktivistlerinin sayısız savaş suçu kaydetmesine rağmen, Kremlin dünyaya nükleer bir savaşla şantaj yapıyor; Rus propagandacıları birçok Avrupa siyasi şovunun sık sık konukları olmaya devam ediyor. Örneğin, Mariupol’daki bir doğum hastanesinin Rus uçakları tarafından bombalanmasından sonra, İtalyan televizyon kanalı Rete4, Kremlin ideologu Alexander Dugin’i başka bir ana haber akşam programına davet etti. Dugin, İtalyan izleyicilere Putin’in işgalinin aslında ‘bir değerler savaşı, manevi bir savaş’ olduğunu açıkladı. Savaşın arifesinde StopFake, ulusal kamu yayıncısı RAI’nin, Kremlin’in Ukrayna’daki Rusça konuşanların ve iktidardaki Nazilerin ‘soykırımı’ hakkındaki önemli anlatılarını tekrarlayan röportajlarından birini analiz etti. Kremlin propagandasının İtalya’daki bilgi ortamı üzerindeki etkisinin ölçeği şaşırtıcı. Ukraynalı gazeteci Iryna Matviyişin‘in İtalya’daki siyasi gösterilere tepkisi bunu açıkça gösteriyor; röportajların birinde Kırım’ın ilhakının neden yasa dışı olduğunu ve Donbas’taki ayrılıkçılığın Rusya tarafından kışkırtıldığını açıklamak zorunda kaldı.

Ukrayna’da Bilgi Savaşı

Anketler, 1 Mart’tan 26 Nisan’a kadar, Rusya’ya karşı olumsuz bir tutum sergileyen Ukraynalıların yüzdesinin %81’den %98’e sürekli arttığını gösteriyor. Bu nedenle, ‘kendinize ateş ediyorsunuz’ veya ‘Nazi işkencesi’ gibi Kremlin dezenformasyonunun yayılması Ukrayna’da önemli bir başarıya sahip değil; Kremlin’in amacı Ukrayna nüfusunu demoralize etmek.

Ukrayna’daki bilgi savaşında Rusya’nın dört görevi var:

• şüphe ve endişe yaymak;
• halk ve yetkililer arasındaki bağı koparmak (örneğin, yetkililerin, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin eylemlerini sorgulatmak);
• toplumun farklı katmanlarında (Doğu – Batı, Rusça konuşanlar – Ukraynaca konuşanlar, mülteciler – ‘savaşı tatmayan Ukraynalılar’ vb.) iç çatışmaya ilham vermek;
• Rus ordusunun Ukrayna topraklarında işlediği savaş suçları hakkındaki gerçeği bulanıklaştırmak.

Savaş olaylarının nasıl geliştiğine bağlı olarak, farklı anlatılar ortaya çıktı veya yoğunlaştı. Savaşın ilk ayında, bilgi alanında aşağıdaki konular dolaştırıldı:

• yetkililer / Batı Ukrayna’yı ‘satıyor’;
• yetkililer, Ukrayna’nın geçici olarak işgal edilen bölgelerini ‘unuttular’ ve onları kurtarmak için acele etmiyorlar, vb;
• Ukraynaca konuşanlar, Rusça konuşanlara Rusça’yı bırakmaları için baskı yapıyor;
• Lviv’li askerler savaşırken, Ukrayna’nın Batısına Harkiv/Kyiv’den gelen mülteciler ‘saklanıyor’.

Şu anda, savaşın dinamiklerinin kaybıyla birlikte, Kremlin’in Ukrayna’nın bilgi alanında çalıştığı konular da değişti:

• yerel yetkililer insani yardım çalıyor;
• Savunma Bakanlığı’ndan yozlaşmış yetkililer yurt dışına silah satarken, silahsız ve mühimmatsız Ukraynalılar cephede ölüyor;
• yetkililer kendilerini işgalde bulan Ukraynalıları unuttular; özellikle sosyal yardım ödemiyorlar, insani yardım organize etmiyorlar;
• Ukrayna ordusu eğitimsiz ve silahsız Rus tanklarının altına atılıyor;
• barış görüşmeleri akan kanı durduracaktır; Batı, Zelenskiy’e savaşı sürdürmesi için baskı yapıyor vb.

Gözlemlerimize göre, Ukrayna’nın bilgi alanında bir bilgi savaşı yürütmek için ana platformlar sosyal ağlardır. Savaşın başlaması ile birlikte, dezenformasyon yaymak ve psikolojik özel operasyonlar yürütmek için, Ukraynalı hesaplar ve kendilerini tekrar Ukrayna yanlısı olarak konumlandıran, ancak aslında düşman anlatılarını yayan, Ukraynalı hesaplar ve binlerce üyesi olan Ukrayna yanlısı komplo edilmiş gruplardan geniş bir bot ağı geliştirildi. Özellikle savaşın ilk haftalarında, belirli bir bilgi boşluğu olduğunda, Rusya sıradan Ukraynalılar kılığında bot ağını hızlandırdı, amacı şüphe ve korku yayma olan yüzlerce yorum bıraktı. Yorumlardaki güven düzeyi genellikle yayınlardakinden daha yüksektir; aynı fikirle bırakılan çok sayıda yorum bilginin doğruluğu yanılsamasını yaratır. Savaşın başlangıcından bu yana aktif olarak kullanılan bir başka araç, çoğu zaman kolluk kuvvetleri olmak üzere devlet kurumlarının sahte sayfalarından oluşan bir ağdır.

Araştırmalar, savaşın başlamasından bu yana, haber almak için uygun bir araç olarak Telegram’ın popülaritesinin çarpıcı biçimde arttığını gösteriyor. Bu nedenle, Rus propagandasının bu platformu aktif olarak kullanması şaşırtıcı değil; daha da önemlisi, orada anonim olarak çalışma olasılığı sadece düşmanın çıkarına düşüyor. Ukrayna Güvenlik Servisi, defalarca ‘Ukraynalı’ gibi görünen, ancak aslında Kremlin dezenformasyonunu yayan ve Ukrayna’da agresif bir bilgi savaşı yürüten Telegram kanalları ağına dikkat çekti; bunlar Meşruiyet, Yerleşik, Fısıltı, Kartel, Dedikoducu Kız, Kara Mahalle, Siyasi uyum, Atipik Zaporozhye, Trempel Harkov, Odessa Fraer, Dnepr canlı, Nikolaev canlı, Herson canlı.

Ana hedef kitlesi askeri çevre olan ‘Genelkurmay’ gibi telegram kanalları daha az tehlikeli değildir; askeri personel, yedekler ve askeri konularla ilgilenenler. Bu kanal, bunun gibi diğerleri gibi, ‘Ukraynalı’ gibi görünüyor, ancak düzenli olarak Ukrayna savunucularının moralini bozmayı, ‘düşmanın’ imajını bulanıklaştırmayı ve askerler ve politika olan iç düşmana öfkelerini ve öfkelerini yönlendirmeyi amaçlayan propaganda anlatılarını destekliyor. Ukrayna liderliği.

Kremlin’in bilgi savaşındaki bir diğer görevi de Rus ordusunun Ukrayna topraklarında işlediği kendi suçlarını örtbas etmektir. Ukraynalı teyitçiler, Ruslar tarafından işlenen suçları kasıtlı olarak abartan yanlış raporları rutin olarak çürütüyor. Örneğin, netizenler Bucha’da yüzlerce tecavüze uğramış çocuğun raporlarını yaydı, ancak bu rakam doğrulanmadı. Veya Bucha’da bulunduğu iddia edilen çocukların cesetlerinin fotoğrafları zaman zaman ağda görünüyor, ancak bu doğru değil; çocuklar gerçekten Rus işgalinin kurbanları, ancak Nikolaev’de öldüler. Suriye’den gelen yaralı veya öldürülen çocukların fotoğrafları bile kullanıldı. Daha sonra çürütmek için bu tür fotoğrafları bulmak kolaydır; bu sefer iddiaya göre ‘Ukrayna sahtekarlığı’. Uzmanlar, Kremlin’in tüm bu çabalarının, Rus ordusunun Ukrayna topraklarında işlediği savaş suçları hakkındaki gerçekleri bulanıklaştırmayı amaçladığını söylüyor. Kremlin, yüzlerce yalan haber yayarak, Rus askerlerinin Ukrayna’da işlediği ve işlemeye devam ettiği vahşetlerin gerçek gerçeklerinin güvenilirliğini baltalıyor.

Yazar: Oksana Polulyah