Ukrayna savaşını başlatan Rusya, gıda güvenliği alanında da dünya düzenini etkilemiştir. Rusya Federasyonu’nu ekonomik olarak izole etmek ve Rus hükümetini savaşı durdurmaya zorlamak için Rus ekonomisinin çeşitli sektörlerine yaptırımlar getirildi. Ayrıca Rusya, mineral gübre üreten Ukrayna endüstrisine onarılamaz bir zarar verdi. Ancak Ukrayna, dünyadaki en büyük gübre tedarikçisi olarak Rusya’nın hatası nedeniyle ihracatlarını ve lojistiklerini ve dolayısıyla birçok ülkedeki gıda akışını kesintiye uğrattı.
Rus propagandası önceden olduğu gibi, bir kez daha bu savaşta kendisini saldırgan değil kurban olarak göstermeye çalışıyor. Bunu yapmak için Moskova, açlık sebebinin Ukrayna savaşı ve Ukrayna limanlarından tahıl tedarikinin engellenmesi değil, Rusya’ya karşı yaptırımlar ve bunun sonucunda dünya pazarındaki Rus gübresinin eksikliği olduğunu yaymaya çalışılıyor.
Özellikle Rus medyası, Ukrayna’nın dünyanın ana tahıl ihracatçısı olarak adlandırılamayacağını, bu nedenle “Ukrayna tahılı olmadan da dünyada kıtlık olmayacağını” iddia eden Hacimurad Belharoev’e (Rus Üniversitesi’nde doçent) atıfta bulunuyor. Tam olarak “Rus gübrelerinin kıtlığı ciddi sorunlara sebep oluyor”. Belharoev’e göre, “dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde, verimli topraklar tükendi. Bu nedenle, gübre kullanılmadan zengin bir hasat elde etmek mümkün olmayacaktır.
Dünyada büyüyen açlık sorununun nedeni, birçok bölgede daha iyi bir hasat sağlayabilecek gübre eksikliği de dahil olmak üzere; gıda kıtlığının nedeni Ukrayna değil Rusya oldu. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Baş Ekonomisti Maximo Torero; “Gübrelerden bahsediyorsak, 30 ülkedeki gübre ithalatının %30’dan fazlası bu iki ülkeye (Ukrayna ve Rusya – Editörün notu) dayanıyor” diyor.
Rus işgal birlikleri, Ukrayna’daki mineral gübre endüstrisine zarar vermeye devam ediyor. Özellikle Rus ordusu, mineral gübre üretimi de dahil olmak üzere Avrupa’nın en büyük kimya sanayi kuruluşlarından biri olan Severodonetsk’teki Azot işletmesinin topraklarını da bombalıyor. Bu nedenle, Azot işi askıya almak zorunda kaldı ve gübre üreten diğer Ukraynalı işletmelerde de – Odessa Liman Fabrikası Rivneazot – üretim askıya alındı.
Rusya’ya karşı yaptırım uygulanması, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşa tepki olarak uluslararası toplum tarafından uygulamaya konulan kısıtlayıcı, ekonomik bir önlemdir. Ukrayna’nın tam anlamıyla işgalinin ardından, çeşitli ülkeler bu önlemleri artırmaya devam ediyor ve bunun sonucunda Rusya, uygulanan yaptırım sayısında İran’ı bile geride bırakarak dünya lideri oldu. Rusya’dan gübre ihracatına da yaptırımlar uygulandı. Uluslararası Gübre Birliği (IFA), Rusya’nın Ukrayna işgalinin on yıllardır küresel gübre pazarındaki en büyük bozulmaya neden olduğunu belirtiyor.
Bununla birlikte, yaptırımlara rağmen, örneğin Brezilya, Rusya’ ya rağmen gübre stoklarını yenilemeyi başardı ve stok yapmaya devam ediyor. The New York Times, “Gübrenin bir kısmı Brezilyalı çiftçilere ulaşabildiğine göre, ekonomistler düşük fiyat artışları ve yüksek verim arıyorlar. Bu da çiftçilerin Rus işgalinin neden olduğu gıda kıtlığını telafi etme şansını artırıyor” diye yazıyor. Ayrıca, Avrupa’nın Rusya’dan gübre ithalatını tamamen iptal etmediğini, ancak bazı Rus gübrelerinin ithalatına yıllık bir kota koyarak kıtaya yılda yalnızca 2,6 milyon ton gübre ithal edilmesine izin verdiğini belirtmekte fayda var. Bunun yarısından azını Avrupa 2021’de ithal etti.
Uluslararası Gübre Derneği, ülkelerin savaş nedeniyle bu durumla nasıl başa çıktıklarına dair örnekler veriyor: Brezilya, ithalata olan bağımlılığını 2050 yılına kadar %85’ten %45’e indirecek, AB ülkeleri gübre kullanımını %20 ye kadar azaltmayı planlıyor. ve uzun vadede çiftçilerin organik tarıma ve agro-ekolojiye (tarımsal ekoloji) geçişini destekleyecekler. ABD’de çiftçilere kendi gübre üretimleri için hibeler sundular.
fertilizer.org
24 Şubat’ta Rusya Federasyonu, bazı uluslararası hukuk hükümlerini ihlal ederek Ukrayna’da tam ölçekli bir savaş başlattı. Rusya ile birlikte Belarus da, Ukrayna topraklarında kendi topraklarından füze saldırıları başlatıldığı için Ukrayna’ya karşı bir savaş yürütüyor. Ülkenin güneyindeki bölgeleri geçici olarak işgal etmenin yanı sıra Rusya, Ukrayna limanlarını da bloke ederek tahılın dünya pazarlarına ihraç edilmesini engelledi. ING Economics’e göre Ukrayna, küresel buğday ihracatının %12’sini ve küresel mısır ihracatının %17’sini oluşturduğundan, aksaklık küresel gıda krizini daha da kötüleştiriyor. Ukrayna aynı zamanda dünyanın en büyük ayçiçek yağı ihracatçısı konumunda.
