Ukrayna kendi hidroelektrik santralini yok ederek kendi topraklarında insan yapımı bir felakete yol açmadı. Kahovka HES 2022’den bu yana Rus işgali altında olup Rus ordusu 2022 sonbaharında santralin ünitelerine mayın döşedi ve 6 Haziran’da Ukrayna şehirlerine yönelik büyük bir füze saldırısıyla eş zamanlı olarak HES’i uzaktan patlattı.
Rus işgalciler, 6 Haziran sabahının erken saatlerinde, Ukrayna şehirlerine yönelik bir başka büyük füze saldırısına paralel olarak, ele geçirdikleri Kahovka hidroelektrik santralini havaya uçurdular. Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenskıy’ye göre, işgal güçleri saat 02:50’de istasyonun yapılarında bir iç patlama gerçekleştirdi. Yaklaşık 80 yerleşim yeri sel bölgesinde bulunuyor ve on binlerce insan risk altında.
Ukrayna makamlarının işgalcilerin Kahovka hidroelektrik santralini patlattığına ilişkin verilerini doğrulayan çok sayıda fotoğraf ve video materyaline rağmen, Rus medyası ilk başta “Nova Kahovka’da her şeyin sessiz ve sakin” olduğunu ve santralin patladığına ilişkin bilgilerin “saçmalık” olduğunu iddia etmeye çalıştı. Daha sonra, felaket gerçeğini gizlemek imkansız hale gelince, Kremlin yanlısı medya Kahovka hidroelektrik santralinin yıkımıyla ilgili “baraj kendiliğinden çöktü” söyleminden “Ukrayna füzeleri Kahovka hidroelektrik santralini bombaladı” tezine kadar çok sayıda teori yaydı. StopFake gazetecileri, Rus medyasının Kahovka hidroelektrik santrali patlamasına ilişkin beş ana versiyonunu inceledi.
Fake 1: Ukrayna Kahovka hidroelektrik santralini imha etti. Ukrayna birlikleri Vilha MLRS kullanarak Kahovka hidroelektrik santralini vurdu.
Gerçek: Ukrayna, yüz binlerce Ukraynalı sivilin hayatını tehlikeye atarak ve Ukrayna devleti topraklarında insan yapımı bir felakete neden olacak kendi hidroelektrik santralini yok etmedi. Kahovka hidroelektrik santrali 2022’den beri Rus işgali altında olup stratejik tesise erişimi olan ve santralde olup bitenleri tamamen kontrol eden Rus ordusudur.
Rusların Kahovka hidroelektrik santralini havaya uçurduğu bilgisini ilk doğrulayan Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin “Güney” Operasyonel Komutanlığı oldu; bu arada Rus medyası “Silahlı Kuvvetlerden gelen dezenformasyon” haberleriyle konuyu örtbas etmeye çalıştı. Ukraynalı yetkililer olağanüstü hal ilan edip halkın sular altında kalan bölgeden acil tahliyesine başlarken, Rus işgalciler Kahovka HES’in havaya uçurulduğunu inkar etmeye devam etti.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, Kahovka HES’teki patlamanın santralin içinden gerçekleştirildiğini vurguladı; Rus işgali nedeniyle Ukrayna’nın uzun süre Kahovka HES’e erişimi yoktu. Zelenskıy ayrıca Rus propagandacıların bahsetmemeyi tercih ettiği bilinen bir gerçeği de hatırlattı: tüm hidroelektrik santralleri askeri operasyon olasılığı göz önünde bulundurularak inşa edilir ve füze ve diğer hava saldırılarına dayanabilecek bir güvenlik marjına sahiptir.
Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Oleksiy Danilov, Ukrayna’nın Kahovka hidroelektrik santralindeki patlamanın failleri hakkında bilgi sahibi olduğunu söyledi. Danilov’a göre Ukrayna topraklarında meydana gelen felaketin sorumlusu, tesisi kontrol eden Rus Silahlı Kuvvetleri 205. Motorize Tüfek Tugayı’nın askeri personelidir.
Ukrayna Savunma İstihbaratı (GUR) temsilcisi Andriy Yusov, Ukrayna tarafının Rus işgalcilerin Ukrayna istasyonunu uzaktan havaya uçurduğuna dair güçlü kanıtlara sahip olduğunu vurguladı. GUR, Ukrayna’nın uluslararası toplumu Rusların Kahovka HES’e patlayıcı ve ilgili ekipman taşıdığı konusunda defalarca bilgilendirdiğini de sözlerine ekledi.
20 Ekim 2022 gibi erken bir tarihte Devlet Başkanı Zelenskıy, “Rus teröristlerin Kahovka hidroelektrik santralinin baraj ve ünitelerine mayın döşediğini” bildirmiş ve uluslararası toplumu Rus işgali altındaki tesise acilen gözlemci göndermeye ve hidroelektrik santral ünitelerinin derhal ve profesyonel bir şekilde mayınlardan arındırılmasını sağlamaya çağırmıştır. Ukrayna’nın uyarıları dikkate alınmadı ve 6 Haziran 2023 tarihinde Rusya Kahovka santralini havaya uçurdu.
Şimdi Ukrayna, Rusya’nın suçunu kanıtlamak ve saldırganı adalete teslim etmek için BM Güvenlik Konseyini acil toplantıya çağırıyor, Rusların patlatma konusunu UAEK’ya taşıyor, Avrupa Birliği’nin sivil koruma mekanizmalarını kullanıyor ve uluslararası çevre örgütleri ile Uluslararası Ceza Mahkemesine başvuruyor.
NATO, Avrupa Konseyi, Avrupa Konseyi, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği liderleri ve diğerleri, demokratik dünyanın liderleri Ukrayna’yı destekliyor ve Rusya’nın terörist eylemlerini oybirliğiyle kınıyor. Ukrayna’nın müttefiklerinin tüm çağrıları, Kahovka hidroelektrik santrali felaketinin tek nedeninin Rusya’nın Ukrayna’yı kanlı ve sebepsiz işgali olduğunu vurgulamaktadır.
Fake 2: “Ukraynalılar saldırı için önceden hazırlık yapmış olmalılar… Kahovka rezervuarında bir süredir su biriktiriyorlardı… Kyiv’in santrali havaya uçurmadan önce Kahovka rezervuarını taşırması gerekiyordu.”
Gerçek: “Kahovka HES’in kasıtlı olarak sular altında bırakıldığına” dair dezenformasyon, Ukrayna’da bahar sellerinin başladığı Mart 2023’ten bu yana Rus medyası tarafından aktif bir şekilde yayılmaktadır. Ülke yönetiminin sellerle hiçbir ilgisi yoktur; bu anti-bilimsel bir sahtekarlıktır. Ukrayna’nın çeşitli bölgelerinde 2023 baharında Dnipro Nehri üzerindeki su seviyesinin yükselmesi yalnızca doğal faktörler tarafından belirlenmiştir. Bu, kışın kar ve buz birikiminin neden olduğu mevsimsel bir doğal süreçtir.
Altı hidroelektrik santralinden oluşan Dnipro kaskadı, Dnipro’daki ilkbahar taşkınını kontrol etmemizi ve düzenlememizi sağlıyor. Dnipro’nun su yükselişinin zirvesinde, Dnipro üzerindeki altı hidroelektrik santralinden sadece beşi planlandığı gibi su bırakabildi ve su deşarjını kontrol etmek için kullanıldı. Altıncı santral olan Kahovka HES, Rusların HES’e el koyması ve işgalcilerin hidrolik yapıya zarar vermesi nedeniyle fiilen çalışmıyordu ve su seviyesini düzenleyemiyordu.
Bu nedenle “Kyiv’in Kahovka rezervuarını kasıtlı olarak taşırmasından” söz edilemez. StopFake bu Rus sahtekarlığını “Fake: Ukrayna Kahovka Hidroelektrik Santralini ve Zaporijjya Nükleer Santralini “kasten sular altında bırakıyor” başlıklı makalede ayrıntılı olarak incelemiştir.
Fake 3: “Kahovka hidroelektrik santralinin barajı patlamanın bir sonucu olarak değil, daha önce meydana gelen hasar nedeniyle çökmüştür.”
Gerçek: Suyun normal geçişi Kahovka Rezervuar barajının yıkılmasına yol açamazdı; yapı olası tüm doğal riskler göz önünde bulundurularak inşa edildi. Yıllar boyunca baraj, yüksek hızlardaki su kütlesinin basıncına defalarca dayanmıştır.
Hidrolog ve coğrafi bilimler adayı Kostiantın Danko, StopFake‘e yaptığı yorumda şu açıklamayı yapıyor: Eğer barajın kendisine dışarıdan saldırılar ve darbeler yoluyla herhangi bir fiziksel etki yapmazsanız, güç kullanarak fiziksel olarak yok etmezseniz, o zaman doğal nedenlerle çökmüş olamaz. Sadece Rus işgalcilerin silahlı saldırıları yıkıma neden olabilirdi ki 6 Haziran sabahı erken saatlerde olan da tam olarak buydu.
Ayrıca, Rusların 2022 sonbaharında Dnipro’nun sağ kıyısından sol kıyısına çekilirken kısmen havaya uçurduğu hasarlı Kahovka HES’in bile ilkbahar selinin zirvesine dayandığını ve maksimum su basıncıyla başa çıkarak çökmediğini belirtmek gerekir. Bu da hidroelektrik santralinin kendi kendine çöktüğü yönündeki Rus söyleminin yanlışlığını bir kez daha kanıtlamaktadır.
Fake 4: “Kahovka rezervuarının baraj gövdesinin yıkılması, paniğe yol açacak süper kritik bir durum olmadığı sürece olası değildir.”
Gerçek: Kahovka HES’i işleten Ukrhidroenergo şirketine göre, tesis Rus işgalciler tarafından tamamen tahrip edildi ve restore edilemiyor. Ajansa göre, Rusların HES’in makine dairesini patlatması sonucu 16 kapı, istasyon binası, HES binası ile kilit arasındaki toprak baraj ve idari bina tahrip oldu (6 Haziran saat 11.00 itibariyle). 6 Haziran günü öğle saatlerinde Kahovka HES tamamen sular altında kalmıştır. Öğle saatlerinde su, Herson bölgesindeki evlerin çatılarının seviyesine ulaştı ve Ruslar tarafından yapay olarak yaratılan sel, özel binaları yıkmaya başladı.
Hidroloji uzmanı Konstyantyn Danko, StopFake‘e gönderdiği yorumda Rus medyasının “Kahovka hidroelektrik barajının yıkılmayacağı” yönündeki açıklamalarını trajikomik ve alaycı olarak nitelendirdi.
Danko “Sosyal medya kullanıcıları ve medya tarafından dağıtılan çok sayıda fotoğraf ve videoyu dikkate alarak, Kahovka hidroelektrik barajının mutlak yıkımı gerçeğini güvenle ifade edebiliriz. Bu yıkım, bölgelerin kademeli olarak sular altında kalmasına, mansaptaki binalarının ve yapılarının yıkılmasına ve hasar görmesine neden olmuştur. Yapay sel dalgasının zirvesi geçtikten sonra, hafta boyunca su seviyelerinde kademeli bir düşüş yaşanması beklenmektedir. Bundan sonra, Kahovka HES’in yıkıldığı bölgedeki Dnipro nehri akışı, Dnipro rezervuarının işletilmesi ve Dnipro HES’in işletilmesi ile sağlanacaktır” dedi.
Fake 5: “Kuzey Kırım Kanalı üzerinden su tedarikinin kesilmesi gibi bir tehdit söz konusu değildir… Kırım tehlike altında değildir.”
Gerçek: Kahovka hidroelektrik santral barajının Rus işgalciler tarafından yıkılması, üretimleri ve teknolojik destekleri Kahovka rezervuarının çalışmasına bağlı olan bir dizi enerji, sanayi, kamu hizmeti, tarım ve diğer komplekslerin işleyişinde kesinti tehdidi yarattı. Bu durum, geçici olarak işgal edilen Kırım da dahil olmak üzere Ukrayna’nın güney bölgeleri için geçerlidir. Ruslar Kahovka hidroelektrik santralini havaya uçurduktan kısa bir süre sonra, Dnipro suyunu kullanan tüm çiftlikler acil durum çiftlikleri haline gelecektir – bu felaket şüphesiz yarımadayı etkileyecek, doğasını ve sosyo-ekonomik potansiyelini olumsuz yönde etkileyecektir.
Konstyantın Danko “Bu koşullar, eski Kahovka Rezervuarı bölgesindeki Dnipro Nehri’ndeki su seviyesi ölü depolama seviyesinin (12.7 metre) altına düşene kadar devam edecektir. Bundan sonra, Dnipro’dan su temin edilen tüm ekonomik komplekslerin çalışma koşulları acil durum koşulları olarak kabul edilmelidir, yani düzgün bir üretim süreci sağlayamaz. Bu durum sanayi kuruluşları, kamu hizmetleri, sulama sistemleri vs. için geçerlidir. Kahovka HES barajının yıkılmasının Zaporijjya Nükleer Güç Santralinin çalışma koşulları üzerinde son derece olumsuz bir etkisi olacağı açıktır ve bunun sonuçlarını değerlendirmek hala zordur. Aynı zamanda, Kahovka HES’in yıkıldığı yerde su seviyesi düştükten sonra, yarımadaya Kahovka rezervuarından Dnipro suyu sağlayan Kuzey Kırım Kanalı’nın işlevi sona erecek” diye özetledi.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi de Kahovka hidroelektrik santralinin Ruslar tarafından baltalanmasının küresel gıda güvenliğine bir darbe ve Ukrayna’ya karşı bir ekokırım olduğunu vurguladı. Zelenskıy ayrıca Kahovka barajının yıkılmasının Herson bölgesini ve Kırım’ı içme suyundan mahrum bırakabileceğini kaydetti.
Fake: Kahovka hidroelektrik santralindeki bombalı saldırı videoya kaydedildi
Yalan: Ukraynalı yetkililer Silahlı Kuvvetlerini sol kıyıya taşımak için Dnipro Nehri’ni boşaltıyor
Daha fazla içerik için StopFake web sitesini ve Twitter, Instagram sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz
