Ukrayna’daki “gizli ABD biyoloji laboratuvarları” söylemi Kremlin tarafından defalarca ortaya atılmış ve hiçbir zaman gerçek verilerle doğrulanmamıştır. Hem çeşitli ülkelerden hükümet uzmanları hem de kitle imha silahlarının yayılması tehdidini azaltmak için çalışan uluslararası kuruluşların temsilcileri tarafından teyit edildiği üzere Ukrayna’nın nükleer, kimyasal ya da biyolojik silah geliştirme programı bulunmamaktadır.
Rus haber kaynakları bir kez daha Kremlin’in eski propaganda söylemlerinden biri olan Ukrayna’daki “gizli biyoloji laboratuvarlar” anlatısını kitlesel olarak yaydı. ABD’nin yeni biyoloji laboratuvarlar kurmaya ve Ukraynalı biyologları eğitmeye başladığı yönündeki yanlış bilgi Rusya Savunma Bakanlığı tarafından yayıldı.
Rus Kanal 5, “Bazı programların adı değişse de özü aynı: ABD Ukrayna’da biyolojik silah bileşenleri geliştiriyor” diyor. Ayrıca bu “programın Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinden önce olduğundan çok daha ciddi hale geleceği” bildiriliyor.
Rusya Savunma Bakanlığı’na göre, geçen yıl Ekim ayında Ukraynalı ve ABD’li uzmanların bir araya geldiği bir toplantıda, Ukrayna’daki biyolojik tehdidi azaltmaya yönelik bir programın uygulanmasına ilişkin planlar görüşüldü ve daha sonra ülkede biyoloji laboratuvarların inşasına ve Ukraynalı biyologların eğitimine devam edilmesine karar verildi.
Bununla birlikte, Kremlin’in bu tür açıklamaları gerçekle örtüşmemektedir. Ukrayna’da gizli laboratuvarlar ve biyolojik silahlar yoktur ve hiçbir zaman da olmamıştır. Bu dezenformasyon söylemi, diğer şeylerin yanı sıra, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı neden savaş yürüttüğünü açıklamak için bir “sebep” olarak hizmet etmektedir.
Diğer birçok ülkede olduğu gibi Ukrayna’da da COVID-19 da dahil olmak üzere hem hayvanları hem de insanları etkileyen tehlikeli hastalıkların tehdidinin nasıl azaltılacağını araştıran halk sağlığı laboratuvarları bulunmaktadır. Bu tür laboratuvarlar ABD, Avrupa Birliği ve DSÖ’den destek almaktadır. Amerika Birleşik Devletleri 1991 yılından bu yana Ukrayna’daki bu tür laboratuvarları Tehdidin Azaltılması İşbirliği Programı (Cooperative Threat Reduction Program — editör notu), Biyolojik Tehdit Azaltma Programı (BTRP) kapsamında desteklemektedir. Bu program Kremlin’in de bahsettiği DTRA‘nın (ABD Savunma Tehdit Azaltma Ajansı – ed.) katılımıyla yürütülmektedir. Program, 2005 yılından bu yana Ukrayna hükümetinin eski Sovyet Biyolojik Silah Araştırma Merkezlerini (BWR’ler) barışçıl ve güvenli biyolojik tespit ve teşhis kabiliyetlerini destekleyecek ve ister doğal, ister kazara ya da kasıtlı olarak ortaya çıksın tehlikeli patojenlerin yarattığı tehditleri azaltacak şekilde dönüştürmesine yardımcı olmuştur. 2019 yılında bu programın kapsamında Ukrayna Devlet Gıda Güvenliği ve Tüketiciyi Koruma Servisi için biri Kyiv’de diğeri Odesa’da olmak üzere iki laboratuvar inşa edildi. ABD, bu laboratuvarların sadece Ukrayna hükümeti tarafından kurulduğunu ve yönetildiğini vurguluyor. DTRA’nın yanı sıra Ukrayna, OIE, AGİT ve Ukrayna’nın hastalık salgınlarını güvenli ve etkili bir şekilde tespit etme ve raporlama becerisini geliştirmeye yardımcı olan diğer uluslararası kuruluşlarla da işbirliği yapmaktadır.
DTRA ile işbirliği programı Rusya’da da mevcuttu, ancak Kırım’ın ilhakının ardından 2014 yılında durduruldu.
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı bir işgal başlatmasının ardından Ukrayna Sağlık Bakanlığı’nın, Rus ordusunun laboratuvarlara saldırması durumunda patojenlerin kazara salınması riskini ortadan kaldırmak için patojen numunelerinin güvenli bir şekilde imha edilmesini emrettiğini belirtmek gerekir.
DTRA, “Savaş sırasında numunelerin uygun şekilde imha edilmesi, Ukrayna halkını ve uluslararası toplumu Rusya’nın sorumsuz eylemleri nedeniyle olası kazara maruz kalmalardan korumak için Ukraynalıların sorumlu davranışını yansıtmaktadır” dedi.
Ukrayna’da geliştirildiği iddia edilen gizli biyoloji laboratuvarlar ve biyolojik silahlarla ilgili yalan bilgiler birçok kuruluş, uzman ve diğer ülkelerin hükümetleri tarafından defalarca yalanlanmıştır. 11 ve 18 Mart 2022 tarihlerinde BM Silahsızlanma İşleri Yüksek Temsilcisi Izumi Nakamitsu, örgütün Ukrayna’da herhangi bir biyolojik silah programından haberdar olmadığını söyledi. Bu konudaki bilgiler Beyaz Saray tarafından da yalanlanmış ve “suikast girişimleri ve Alexey Navalny gibi Putin’in siyasi düşmanlarının zehirlenmesi de dahil olmak üzere kimyasal silah kullanma konusunda uzun ve iyice belgelenmiş bir deneyime sahip olanın” tam da Rusya olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca, böyle bir programda ABD ile işbirliği yapan on ülkenin hükümetleri, bu tür ortaklıkların yalnızca barışçıl amaçlar taşıdığına dair ortak bir açıklama yayınladı. Açıklamada “Silahlarla hiçbir ilgileri yoktur” denildi.
Ukrayna’da biyolojik silah üretildiğine ilişkin yanlış bilgi Rus bilim adamları tarafından bile yalanlandı. Biyoloji bilimleri adayı Evgeny Levitin, bir grup Rus biyolog adına açıklama yayınlayarak Ukrayna’daki laboratuvarlarda bulunan suşlar arasında özellikle tehlikeli olanların bulunmadığını ve bu tür suşların mikrobiyolojik ve epidemiyolojik laboratuvarlar için tipik olduğunu; özellikle tehlikeli enfeksiyonlarla uğraşan bir laboratuvarda veba, şarbon, tularemi veya kolera suşlarının bulunmasının bile Ukrayna’nın biyolojik silah geliştirdiğini göstermeyeceğini belirtti.
StopFake daha önce de “Fake: Biyolojik Laboratuvar işleten Kanadalı bir General Mariupol’da gözaltına alındı“, “Fake: Ukrayna Kaliforniyum-252 Kullanarak ‘Kirli Bomba Yapıyor’“, “Kremlin, Ukrayna’da Amerikan biyoloji laboratuvarları hakkında yalanları üretmeye devam ediyor” gibi haberlerle bu tür sahtekarlıkları defalarca yalanlamıştı.
Daha fazla içerik için StopFake web sitesini ve Twitter, Instagram sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
