Białoruś i Rosja wykorzystują tematy migracyjne w celu destabilizacji sytuacji politycznej w krajach Unii Europejskiej oraz wzmocnienia swojego wpływu na arenie międzynarodowej. Analiza tej strategii pozwala zrozumieć, w jaki sposób migracja staje się elementem geopolitycznej gry oraz jakie mechanizmy są stosowane do jej instrumentalizacji.

Kryzys na granicy polsko-białoruskiej

Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej, który wybuchł w 2021 roku, jest jednym z najbardziej wyrazistych przykładów wykorzystywania migracji do celów politycznych. Reżim Alaksandra Łukaszenki, przy wsparciu Rosji, celowo sprowadzał migrantów  z Bliskiego Wschodu, Afryki i Azji, oferując im ułatwione procedury wizowe oraz transport do granicy z Polską, Litwą i Łotwą. Działania te miały na celu wywarcie presji na Unię Europejską, zmuszenie jej do negocjacji z Białorusią oraz rozbicie jedności krajów członkowskich wobec sankcji nałożonych na reżim w Mińsku.

Białoruskie i rosyjskie media, rozpowszechniały fałszywe informacje o rzekomym stosowaniu przemocy wobec migrantów przez polskie służby graniczne. Prezentowano w nich sfabrykowane nagrania, które miały przedstawiać akcje brutalnego traktowania migrantów. Oskarżano Polskę o „nieludzkie” podejście do kryzysu migracyjnego.

Również Rosja aktywnie wspierała propagandowe działania Białorusi, jednocześnie rozwijając własne narracje dotyczące migracji, szczególnie podkreślając rzekomy kryzys ogarniający Zachód, załamanie systemu europejskiego. Pojawiały się treści mające na celu zdyskredytowanie polityki migracyjnej Unii Europejskiej. Jedną z metod manipulacji było przedstawianie w mediach zmanipulowanych zdjęć i filmów, które w rzeczywistości pochodziły z archiwów innych wydarzeń.

Jednocześnie ważnym elementem rosyjskiej strategii było jednoczesne wzbudzanie strachu przed migrantami w społeczeństwach europejskich. Wykorzystywano informacje o popełnianych przez migrantów przestępstwach wyolbrzymiając ich skalę. Te historie, mimo że często niepotwierdzone, były powielane przez inne media prorosyjskie, trafiały do mediów społecznościowych, a często również do mediów zachodnich.. Tym samym w dużej mierze skutecznie napędzano spiralę strachu, rosnącej nienawiści, napięć społecznych, a temat stał się elementem rywalizacji politycznej.

Mechanizmy propagandowe

Instrumentalizacja kwestii migracyjnych przez Rosję i Białoruś opiera się na kilku kluczowych mechanizmach propagandowych:

  1. Narracja o upadku Zachodu – przedstawianie migracji jako dowodu na niezdolność Unii Europejskiej do ochrony swoich granic oraz na wewnętrzne słabości krajów członkowskich.
  2. Dehumanizacja migrantów – propagowanie stereotypów i fałszywych informacji na temat migrantów w celu wzbudzania strachu i napięć społecznych
  3. Manipulacja obrazem medialnym – wykorzystywanie zmanipulowanych materiałów wizualnych oraz świadome wprowadzanie w błąd poprzez fałszywe informacje.
  4. Symulowanie troski o prawa człowieka – oskarżanie krajów UE o łamanie praw człowieka wobec migrantów, przy jednoczesnym ignorowaniu własnych działań prowadzących do wywołania kryzysu.
  5. Synchronizacja narracji – koordynacja działań propagandowych między Rosją a Białorusią w celu wzmocnienia ich przekazu.

Cele strategiczne

Wykorzystywanie kwestii migracyjnych przez Rosję i Białoruś ma na celu realizację kilku kluczowych celów:

  • Destabilizacja UE – wzmacnianie podziałów wewnętrznych między krajami członkowskimi oraz osłabianie ich zdolności do podejmowania wspólnych decyzji.
  • Zwiększenie wpływów politycznych – zmuszanie krajów Zachodu do negocjacji i ustępstw poprzez wywoływanie kryzysów.
  • Budowanie narracji alternatywnych – promowanie wizji świata zgodnej z interesami Kremla, w której Zachód jest przedstawiany jako słaby i niezdolny do zarządzania globalnymi wyzwaniami.

Reakcja polskiego rządu na działania Rosji i Białorusi

Polski rząd podjął szereg działań mających na celu przeciwdziałanie propagandzie i destabilizacyjnym działaniom Rosji i Białorusi. Kluczowymi elementami tej strategii były:

  1. Wzmocnienie ochrony granic – Polska natychmiastowo zwiększyła obecność Straży Granicznej, Wojska Polskiego oraz Policji na granicy z Białorusią. Rozpoczęto także budowę fizycznych barier na granicy, które utrudniły próby nielegalnego przekroczenia granicy. Fizyczne bariery zostały uzupełnione zaawansowanymi systemami monitoringu i dronami.
  2. Międzynarodowa współpraca – Polska skutecznie nagłośniła kryzys na arenie międzynarodowej, co doprowadziło do potępienia działań Białorusi przez Unię Europejską i NATO. Polska odegrała kluczową rolę w wprowadzeniu kolejnych sankcji na reżim Łukaszenki.
  3. Kampanie informacyjne – W odpowiedzi na dezinformację ze strony rosyjskich i białoruskich mediów polski rząd rozpoczął kampanie informacyjne w mediach krajowych i zagranicznych. Zostały one skierowane zarówno do obywateli Polski, jak i międzynarodowej opinii publicznej, podkreślając odpowiedzialność Białorusi za kryzys.
  4. Zaangażowanie organizacji międzynarodowych – Polska aktywnie współpracowała z Frontexem (Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej) oraz organizacjami pozarządowymi, aby zapewnić humanitarne traktowanie migrantów, jednocześnie zapobiegając ich instrumentalizacji.
  5. Ujawnianie dezinformacji – Polska aktywnie ujawniała i demaskowała fałszywe narracje w mediach prorosyjskich. Powstały specjalne raporty i analizy, które pokazywały mechanizmy manipulacji i propagandy stosowane przez Rosję i Białoruś.

 

Wnioski

Instrumentalizacja migracji przez Rosję i Białoruś jest częścią szerszej strategii geopolitycznej, której celem jest osłabienie Zachodu i wzmocnienie pozycji tych państw na arenie międzynarodowej. Wielce prawdopodobne jest znaczenie wykorzystanie tej kwestii w strategii militarnej przeciwko Ukrainie i ewentualnego przygotowania ataku na państwa zachodnie. Działania polskiego rządu w odpowiedzi na tę strategię stanowią przykład skutecznej obrony przed hybrydowymi zagrożeniami. Kluczowe znaczenie ma rozwijanie współpracy międzynarodowej, wzmacnianie ochrony granic oraz edukowanie społeczeństw w zakresie dezinformacji. Odpowiedzialność reżimów w Mińsku i Moskwie za wywoływane kryzysy powinna być konsekwentnie nagłaśniana na arenie międzynarodowej, aby przeciwdziałać ich destabilizującym działaniom.

 


PODOBNE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA