Problem fałszywych wiadomości nie znika mimo tego, że jest aktywnie omawiany w mediach, poświęcono mu wiele szkoleń, a nawet ludzie dalecy od świata medialnego słyszeli o higienie korzystania z mediów.
Autorzy fałszywych wiadomości nie zawsze są wystarczająco pomysłowi, często ich kreacje można zidentyfikować za pomocą prostych metod sprawdzania źródeł, a obfitość słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym powinna sugerować, że w tym lub innym materiale jest coś podejrzanego. Niemniej jednak wielu użytkowników, nawet znając wszystkie oznaki fake’ów, nie tylko wierzy, ale często je udostępnia.
Jednocześnie wiele osób zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństwa fałszywych wiadomości i treści manipulacyjnych. Prowadzi to do spadku zaufania do mediów. Sondaże wskazują, że zwykli ludzie stykając się z potężną falą fake’ów i manipulacji często wolą nie ufać żadnym źródłom, szczególnie, gdy autorzy materiałów aktywnie korzystają z sieci społecznościowych, przesadzają z krzyczącymi nagłówkami i wywołują sztuczne zainteresowanie.
Nie ma wątpliwości, że żyjemy w wyjątkowym czasie, kiedy szeroko zakrojone kłamstwo nie wymaga już wysiłku. Dzisiaj łatwiej jest wprowadzić ludzi w błąd niż kiedykolwiek wcześniej. Produkowanie fake’ów jest bardzo proste, praktycznie nie wymaga nakładów finansowych.
Walka z wiadomościami fake’owymi możliwa jest nie tylko dzięki fact-checkerom, których praca jest bardzo skomplikowana, gdy chodzi nie o kłamstwa, lecz o manipulacje i przeinaczania. Jednocześnie promowanie wiedzy medialnej wśród odbiorców treści informacyjnych może dać bardzo dobre wyniki.
Twórcy kilku nowych gier internetowych i mobilnych spróbowali dostarczyć narzędzi do nauki umiejętności korzystania z mediów. Mówiliśmy już o grach, których zadaniem jest nauczenie się, jak identyfikować fałszywe wiadomości.
W tej kolekcji gier powiemy o nowościach, które na wyższym jakościowo poziomie oferują graczom wcielenie się w rolę reportera i podejmowanie decyzji o publikowaniu lub niepublikowaniu wiadomości, być może fałszywych. Jedna z gier to symulator „ciemnej strony” – właściciela strony fake’owych wiadomości, której zadaniem jest tworzenie materiałów, które mogłyby wywołać najbardziej burzliwą reakcję w sieciach społecznościowych. Cieszy nas, że w kolekcji mamy projekty ukraińskich i ormiańskich autorów.
Ta gra różni się od innych zebranych w tym zestawieniu i od tych, o których pisaliśmy wcześniej. Jej główną cechą jest to, że gracze są zaproszeni do tego, by stać się autorami fałszywych treści manipulacyjnych i poznać branżę „od środka”.
Ta przeglądarkowa gra została opracowana przez DROG (organizacja holenderska, która walczy z rozprzestrzenianiem się dezinformacji) wspólnie ze specjalistami od wiedzy medialnej, psychologami, ekspertami ds. mediów i naukowcami, w tym badaczami z Cambridge https://www.sciencedaily.com/releases/2018/02/180220093555.htm. Autorzy przetestowali grę podczas projektu pilotażowego w szkołach średnich w Holandii.
Zadaniem gracza jest zbudowanie własnego imperium fałszywych wiadomości. Scenariusz gry polega na wykorzystaniu podstawowych zasad dezinformacji, jej właściwego „opakowania” i prezentacji odbiorcom.
Na początku użytkownik działa jako anonimowy użytkownik Twittera, który z czasem może „dorosnąć” do właściciela strony informacyjnej i przekształcić ją w serwis dystrybucji fałszywych wiadomości. W związku z tym konieczne jest wykonywanie ważnych zadań – uzyskania jak największej liczby znajomych w sieciach społecznościowych.
Misja Bad News polega na tym, by przypomnieć graczom, że fałszywe wiadomości oparte są na silnych emocjach i często towarzyszy im bardzo emocjonalne słownictwo oraz głośne oświadczenia, zwłaszcza, gdy ich dystrybutorzy nie sprawdzają faktów lub są zainteresowani przyciągnięciem publiczności. Takie metody są również wykorzystywane do odciągania czytelników od treści materiałów informacyjnych i zniechęcenia ich do sprawdzania lub przynajmniej zastanawiania się nad tym, że mogą być one manipulacyjne. Korzystanie z takich „brudnych” metod w praktyce pozwoli graczom szybciej i sprawniej wykrywać boty i fałszywe treści.
Kolory wykorzystane w grafice gry oraz stale pojawiające się i znikające wyrazy: „manipulacja”, „zignoruj”, „uwaga”, „zaprzeczenie”, „sensacja”, „kłamstwo”, wprowadzają nastrój niepokoju. Innymi słowy, gra jest daleka od relaksującego tetrisa lub układania pasjansów.
Gra oferuje porzucenie wszelkiej etyki i zapomnienie o profesjonalizmie. Zadaniem gracza jest stać się maksymalnie cynicznym potentatem medialnym. Jednocześnie musi śledzić liczbę „obserwujących”. Chodzi o to, by powoli zwiększać fake’owy autorytet swojej pseudoinformacyjnej strony. Jednocześnie bezpośrednie kłamstwa nie będą popierane. Używanie oczywistych kłamstw może skutkować utratą subskrybentów.
Na początek gracz musi odróżniać dezinformacje i fake’i oraz decydować, czy należy publikować te fake’owe tweety na „swoim” profilu. Publikacja przyciągającego uwagę tweeta o emocjonalnie zabarwionym słownictwie pozwoli na zwiększenie liczby obserwujących, co jest celem gracza. Jednocześnie w lewej części ekranu będzie mógł obserwować rosnącą liczbę obserwujących, a także poziom rzetelności profilu. Podczas pracy z Twitterem, gra sugeruje obserwowanie reakcji innych użytkowników. Po krótkim szkoleniu użytkownik może przystąpić do tworzenia własnej strony internetowej.
Tworząc witrynę należy wymyślić jej nazwę i hasło, a następnie zdecydować, co dokładnie gracz chce opublikować – treści emocjonalne lub poważne. W trybie interaktywnym pisze tekst, który uzupełniają sensacyjne wypowiedzi i emocje, a nawet memy.
Sama usługa pomoże w doborze zdjęć, kolorze czcionki i wyjaśni, dlaczego taki właśnie obraz jest potrzebny, aby przyciągnąć uwagę. I znowu, po każdej publikacji gra pozwala śledzić reakcje użytkowników.
Zadania gracza będą częściowo powtarzane, ale za każdym razem będzie musiał nauczyć się tworzenia różnych treści – emocjonalnych, dehumanizujących, spolaryzowanych etc. Gra posiada także możliwość „rozpędzenia” materiału za pomocą botów.
Autorzy dość szczegółowo poznali metody promowania fałszywych wiadomości. Na przykład w grze wyświetlane są wpisy z konta twitterowego Donalda Trumpa, ale to konto nie jest prawdziwe.
Użytkownicy Bad News, gdy osiągną pewien sukces, otrzymują specjalne odznaki. Są one przypisywane, gdy tylko gracz udowodni, że pomyślnie poznał jedną z sześciu strategii podważania prawdy.
Gra jest bardzo dobrze przemyślana i bardzo realistyczna, może być stosowana zarówno w kształceniu dzieci i młodzieży oraz do pracy z osobami dorosłymi w celu pokazania, jak działa system dystrybucji fake’ów.
Gra edukacyjna stworzona przez specjalistów witryny texty.org.ua i pracowników Instytutu informacji masowej częściowo przypomina Bad News, przynajmniej pomysłem i szatą graficzną.
Gracze „Manipulatora” są również zapraszani do tworzenia medium, które będzie tworzyło i rozpowszechniało fałszywe treści. Na każdym kroku gra pokazuje istotne elementy fałszywych treści – uczy podpisywania tekstów pseudonimem, dodawania emocjonalnie zabarwionego słownictwa, tworzenia manipulacyjnych tytułów.
Po prawej stronie ekranu pojawiają się wskazówki, jak najlepiej manipulować treścią, aby przyciągnąć uwagę publiczności, a także wyjaśnienia, dlaczego pewne wybory są udane lub nie do końca.
Gra uczy nie tylko rozpowszechniania fake’ów, ale także reagowania na sytuacje, gdy zostały one ujawnione przez użytkowników. Wszystkie etapy tworzenia treści są podzielone na kilka bloków, które pogłębiają wiedzę użytkowników, uczą wybierać najstraszniejsze nagłówki materiałów, dodawać elementy spisku, publikować spolaryzowane punkty widzenia, prowokując czytelników do nienawiści.
Rezultatem gry jest ocena gracza odzwierciedlająca, jak skutecznie nauczył się sztuki manipulacji i dezinformacji.
Autorzy tej gry oferują graczom kilka możliwości jednocześnie. Oprócz możliwości nauczenia się poprzez zabawę jak rozpoznawać fałszywe wiadomości i zrozumieć, jak działają, zadaniem BBC iReporter jest pokazanie, jak działa BBC i umożliwienie graczom wcielenie się w pracowników tej korporacji. Co więcej, elementy pracy w BBC są realizowane tak autentycznie, że nieuchronnie zaczynasz myśleć o tym, jak wykonywać zadania redakcyjne i do czego w pierwszej kolejności przystąpić.
Gracze muszą podejmować decyzje, wykonywać zadania pracownika BBC i obserwować, jak wpłyną na przyszłą pracę jego i całej redakcji. Wśród zadań jest m.in. wybór tematów, określenie wiarygodnych źródeł oraz poszukiwanie źródeł weryfikacji faktów.
Autorzy gry BBC iReporter oferują komunikację z redaktorami poprzez rozmowy wideo. Co ciekawe, po uruchomieniu tej opcji na ekranie pojawia się prawdziwy edytor BBC, który daje zadanie początkującemu. Można także komunikować się za pomocą czatów reakcyjnych, w grze modelowana jest korespondencja robocza. Gracz, który otrzymał zadanie – temat materiału – decyduje, czy może on zostać opublikowany natychmiast, czy wymaga sprawdzenia lub konsultacji z redaktorem.
Każda decyzja oceniana jest według parametrów takich jak: dokładność, wpływ, szybkość. Użytkownik otrzymuje za swoje działania punkty. Następnie jego wybór ocenia redaktor, który wyjaśnia, dlaczego lepiej jest szybko opublikować jedną wiadomość, natomiast inna wymaga dłuższej pracy nad źródłami.
Ta prosta gra mobilna pozwala użytkownikom urządzeń Apple sprawdzić, czy są w stanie zidentyfikować fałszywe wiadomości. Gra w Fake News jest bardzo łatwa. Na ekranie wyświetlane są nagłówki. Gracz powinien reagować na ich pojawienie się w następujący sposób: przesunąć w lewo, gdy nagłówek jest fake’owy, przesunąć w prawo, gdy jest prawdziwy. W ciągu 100 sekund powinien ocenić jak największą ilość nagłówków. Gra zawiera element rywalizacji między graczami – kto potrafi zidentyfikować więcej fałszywych treści.
Jej ciekawą cechą jest to, że gracze nie widzą źródła, z którego pojawiają się nagłówki. Oznacza to, że nawet najdziwniejszy tytuł może być wiarygodny, zaś realistycznie brzmiący może być fałszywy.
Gra została opracowana przez ormiańską organizację pozarządową Media Initiatives Center. Jej celem jest nauczenie nastolatków wyszukiwania i weryfikowania informacji oraz rozpoznawania fałszywych wiadomości. Gra będzie interesująca dla młodych użytkowników, ponieważ jest grą przygodową, podczas której gracze muszą uwolnić księżniczkę. Dostępnych jest 10 poziomów, na każdym należy sprawdzać informację. Gra dostępna jest w języku armeńskim i angielskim. Jednak testy wykazały, że jej ładowanie trwa dość długo, a ścieżka dźwiękowa może być zbyt głośna, a nawet denerwująca.
Autor: Nadija Bałowsiak dla Stopfake.org.
