Budowany przez rosyjską spółkę OAO Gazprom gazociąg Nord Stream 2 jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych projektów energetycznych w ostatnich latach. Formułowane przez inwestora oraz generalnie Rosję narracja jest zgoła odmienna od faktycznych korzyści płynących z tego projektu. Rosja utrzymuje, że wiele nieprawdziwych informacji na temat projektu jest celowo powtarzanych przez przeciwników politycznych i konkurentów komercyjnych. W swoich działaniach zmierzających do realizacji inwestycji Rosja wykorzystuje szereg narzędzi od oficjalnych (lobbing), po nieoficjalne (manipulacja, dezinformacja).
Działania Rosji w kierunku realizacji projektu są przede wszystkim nakierowane na przekonanie głównie społeczeństwa i polityków z państw Europy Zachodniej do zasadności realizacji inwestycji. Natomiast państwa Europy Środkowej (najbardziej narażone na negatywne oddziaływanie projektu na bezpieczeństwo energetyczne) stawiane są przed faktami dokonanymi. W swojej narracji Rosja formułuje wiele nieprawdziwych informacji lub przedstawia projekt budowy gazociągu Nord Stream 2 bez odniesienia do aspektów geopolitycznych. O ile faktycznie można oczekiwać wzrostu zapotrzebowania na gaz ziemny w państwach UE (paliwo pośrednie w procesie transformacji), o tyle dalsze uzależnianie od jednego dostawcy rodzi obawy o wpływ Rosji na politykę energetyczną państw UE.
Jako argument za realizacją projektu OAO Gazprom wskazuje na spadek emisji CO2 w przypadku zwiększenia wykorzystania surowca do wytwarzania energii elektrycznej (vide zużycie węgla, które w Europie maleje z uwagi na politykę klimatyczną), a także malejące wydobycie gazu ziemnego w Holandii oraz Wielkiej Brytanii. Strona rosyjska od lat podkreśla, że gazociąg uzupełni istniejące szlaki transportowe (np. dostawy LNG na kontynent), a także wskazuje, że bilans energetyczny państw UE jest na tyle zróżnicowany, że gaz ziemny z Rosji stanowi jedynie niewielką część całkowitych dostaw energii. Oczywiście są to nieprawdziwe informacje z co najmniej trzech powodów. Po pierwsze, cena gazu ziemnego od kwietnia 2021 r. stale rośnie i jest to efekt nie tylko zwiększonego zapotrzebowania na surowiec na różnych kontynentach (efekt odbudowy gospodarczej), ale także celowego zmniejszenia eksportu przez Rosję. Odzwierciedleniem tego typu działań jest niski poziom wypełnienia podziemnych magazynów gdzie OAO Gazprom jest właścicielem/współwłaścicielem w Austrii, Niemczech oraz Holandii, który w listopadzie 2021 r. wyniósł 45% wobec 90% w listopadzie 2020 r., a więc mniej o 45%. W wielu państwach europejskich pojawiają się informacje jak przygotować się na możliwy niedobór energii elektrycznej (blackout) co jest związane właśnie z małymi dostawami surowca z Rosji (w wielu państwach UE to z gazu ziemnego jest wytwarzana energia elektryczna). Po drugie, Rosja od lat zwierając kontrakty na dostawy gazu ziemnego różnicuje swoich odbiorców. W 2021 r. spółka OAO Gazprom podpisała umowę na eksport z Białorusią (128,5 USD za 1000 m3) oraz Serbią (przedłużenie o 6 miesięcy kontraktu z 2013 r. przy cenie 270 USD za 1000 m3). Stosowane przez spółkę stawki oraz monopolistyczna pozycja na rynku państw UE powoduje, że jakiekolwiek projekty konkurencyjne (np. dostawy LNG) są torpedowane oferowaną niższą ceną. Po trzecie, rola gazu ziemnego w gospodarkach państw UE będzie rosła jako paliwa pośredniego, a Rosja podkreśla, że rosyjski surowiec odgrywa niewielką część całkowitych dostaw energii. Nie jest to prawda, gdyż gaz ziemny pełni ważną funkcję w wielu dziedzinach gospodarki, w tym produkcji paliw (rafinerie), nawozów sztucznych (petrochemia) oraz ciepła. W przypadku ograniczenia dostaw może dojść zarówno do problemów z dostawami energii elektrycznej, ale także produkcji paliw wykorzystywanych w transporcie. Umniejszanie w tym względzie znaczenia surowca w gospodarce jest nagminne stosowaną metodą przez Rosję.
Najbardziej znanym argumentem przeciwko budowie gazociągu Nord Stream 2 jest jego polityczny, a nie komercyjny charakter. Oczywiście Rosja podkreśla, że projekt jest finansowy ze środków prywatnych, ale firma odpowiedzialna za jego powstanie (Nord Stream 2 AG) jest finansowana ze środków OAO Gazprom (spółka państwowa). Oczywiście już sama budowa gazociągu podmorskiego zamiast wykorzystywanie istniejących zdolności przesyłowych przez terytorium Ukrainy (ok. 100 mld m3 rocznie, a więc dwa razy więcej niż Nord Stream 2) jest koronnym argumentem, że u podstaw realizacji projektu były względy polityczne. I właśnie w tym względzie trzeba liczyć, że w trakcie nadchodzącej zimy Rosja nie wykorzysta swoich „komercyjnych” projektów do realizacji celów politycznych.
Michał Paszkowski
Fot. flickr.com
Przypominamy, że za pomocą darmowego narzędzia, jakim jest Tłumacz Google (Google Translate), możliwe jest przetłumaczenie tego tekstu na ponad 100 języków.
