Dziennikarzom ukraińskim brakuje wiedzy o mediach społecznościowych i propagandzie: wyniki monitoringu kampanii wyborczej
22 maja 2019 – 14:13 Badania, Aktualności, Wiadomości o nas
20 maja 2019 r. koalicja organizacji pozarządowych Komisja ds. Etyki Dziennikarskiej, Platforma Praw Człowieka, Ukraiński Instytut Mediów i Komunikacji oraz StopFake, przy wsparciu Rady Europy, zorganizowała ostatnią konferencję prasową na temat monitorowania relacji medialnych z kampanii wyborczej na Ukrainie.
Monitoring of Media Coverage of the Presidential Election Campaign in Ukraine: RECOMMENDATIONS
Ogólnie, podczas wyborów prezydenckich w 2019 r. ukraińscy wyborcy znaleźli się w przesyconym polu informacyjnym ze względu na rosnącą liczbę i różnorodność kanałów komunikacji, które nie były wykorzystywane w poprzednich kampaniach wyborczych. Do mediów tradycyjnych (telewizja, prasa, portale internetowe) dołączyły sieci społecznościowe (Facebook, Instagram, YouTube), różnorodne komunikatory, wzrosło znaczenie liderów opinii publicznej i blogerów, którzy wykorzystywali nowe media do promowania własnej pozycji politycznej, a co za tym idzie, do wspierania jednego lub drugiego kandydata.
Pomimo zróżnicowanego środowiska medialnego media pozostawały pod silnym wpływem swoich właścicieli i podczas kampanii wyborczej otwarcie wykazywały poparcie dla konkretnych kandydatów i podmiotów politycznych.
Nowym wyzwaniem w kampanii wyborczej stały się sieci społecznościowe. Miały one istotny wpływ na jej przebieg, wprowadzając jednocześnie element rozrywkowy, za którym została ukryta część merytoryczna. Właśnie takie treści były popularne wśród odbiorców stron medialnych na Facebooku. Ta sytuacja wymaga nowych decyzji, w tym dotyczących informowania o procesie wyborczym.
„Media powinny podnosić poziom wiedzy dziennikarzy nie tylko w kwestiach wyborczych, ale także tego, w jaki sposób działają media społecznościowe, w szczególności w kampaniach wyborczych, a także w jaki sposób działa propaganda i zewnętrzne wpływy informacyjne – podkreśliła Olga Jurkowa, ekspertka ds. mediów, współzałożycielka StopFake. – Z drugiej strony tym kwestiom warto poświęcić przestrzeni medialnej, wykorzystując nowoczesne formaty, które są pożądane przez odbiorców docelowych. Taka forma edukacji medialnej pozwoli publiczności na dokonanie świadomego wyboru i unikanie wpływów manipulacyjnych”.
Podmioty procesu wyborczego i liderzy opinii, zdając sobie sprawę ze swojego wpływu i odpowiedzialności, powinni zwracać większą uwagę na znaczące dyskusje w sieciach społecznościowych w ważnych kwestiach rozwoju kraju. Przyczyniłoby się to do podniesienia poziomu debaty publicznej w kraju i wzmocnienia demokracji.
„Takich dyskusji brakowało podczas kampanii wyborczej, zwłaszcza w drugiej rundzie, w której dominował komponent emocjonalny” – dodała Olga Jurkowa.
Olena Łytwynenko, wiceprzewodnicząca Biura Rady Europy na Ukrainie, zauważyła w wynikach monitoringu sprawną i skuteczną pracę koalicji organizacji pozarządowych oraz współpracę koalicji z Radą Narodową Ukrainy ds. Telewizji i Radia.
„Warto odnotować owocną pracę Komisji Etyki Dziennikarskiej, która reagowała na możliwe naruszenia Kodeksu Etyki Dziennikarza Ukraińskiego, ujawnione podczas procesu monitorowania – rozpatrzyła skargi i podjęła 17 decyzji. Ponadto Komisja opracowała Przewodnik dla dziennikarzy i redakcji „Informowanie o wyborach na Ukrainie„- powiedziała Ołena Łytwynenko.
„Monitorowanie mediów jest skutecznym narzędziem do rozliczania tych, którzy sami powinni kontrolować i obserwować. Dlatego z radością przyjmuję inicjatywę organizacji pozarządowych w zakresie monitorowania, którego głównym celem było informowanie opinii publicznej o zachowaniu mediów podczas wyborów, rozpoczęcie dyskusji na temat obiektywności i jakości informacji medialnych oraz wspieranie wdrażaniu międzynarodowych standardów, rozpowszechnianie najlepszych praktyk w zakresie wolności słowa i niezależności mediów – zauważył Rasťo Kužel, międzynarodowy ekspert Rady Europy. – Mam nadzieję, że zalecenia zawarte w raporcie końcowym będą przydatne dla działań na rzecz poprawy sytuacji przed następnymi wyborami”.
„Te wybory odbyły się w warunkach istniejącego oligarchicznego systemu medialnego, braku silnego nadawcy publicznego i rosnącej roli nowych mediów, w szczególności sieci społecznościowych. W porównaniu z poprzednimi kampaniami wzrosła liczba kanałów informacyjnych, które informują o procesach politycznych w kraju. Kampania ta charakteryzowała się bezprecedensowo dużą liczbą politycznych talk show i maratonów wyborczych. Ogólnie rzecz biorąc, pole informacyjne było przesycone. Nie sądzę, aby była to tendencja pozytywna, ponieważ wyborcom bardzo trudno było poruszać się w lawinie informacji” – powiedziała Diana Ducyk, ekspertka ds. mediów, dyrektorka wykonawcza Ukraińskiego Instytutu Mediów i Komunikacji.
Koordynatorka monitoringu mediów Jełyzaweta Kuźmenko zauważyła, że media wolą głosy i twarze mężczyzn, pomimo zmian w społeczeństwie i rosnącego wkładu kobiet w sferę mediów. Zgodnie z danymi z monitoringu w krajowych kanałach telewizyjnych mężczyźni otrzymali nieporównywalnie więcej czasu antenowego niż kobiety – 85% czasu największej oglądalności, podczas gdy kobiety – tylko 15%. Dane z monitoringu potwierdzają również tendencję do mówienia o kobietach, zamiast dawania im głosu.
„Z jednej strony niektórzy dziennikarze stali się wrażliwi na równość płci. Z drugiej strony taka wrażliwość miała charakter niesystemowy, osobisty. Wynika to z braku zasad redakcyjnych i zalecanych standardów redakcyjnych w zakresie reagowania na seksizm i parytet płci w mediach” – powiedziała Jełyzaweta Kuźmenko.
Przewodniczący Komisji Etyki Dziennikarskiej Andrij Kułykow zwrócił uwagę na znaczenie przestrzegania standardów przez dziennikarzy i dziennikarzy:
„Sposób, w jaki ludzie pracujący w środkach masowego przekazu mówią o wyborach, ma bezpośredni wpływ na to, jak zachowują się ci, którzy głosują (lub nie głosują) podczas wyborów, a zatem określa nasze ogólne przyszłe życie. Nie powinniśmy być obojętni na naszą pracę – ta nieobojętność powinna polegać na wykonywaniu obowiązków zawodowych zgodnie ze standardami zawodowymi. Doświadczenie zdobyte podczas tego monitorowania przyda nam się nie później niż tej jesieni, gdy odbędą się wybory parlamentarne. Oczywiście chciałbym, aby nie było potrzeby monitorowania, wszystko było czyste, bez zarzutu. Ale aby tak się w końcu stało, monitorowanie jest akurat konieczne”.
Monitorowanie odbywa się przy wsparciu projektów Rady Europy „Wsparcie przejrzystości, integracji i uczciwości praktyk wyborczych na Ukrainie” oraz „Wzmocnienie wolności mediów, dostępu do informacji i wzmocnienie publicznego systemu informowania na Ukrainie”, które są realizowane w ramach Planu działania Rady Europy dla Ukrainy na lata 2018-2021. Dane do monitorowania mediów zostały zebrane przez 15 niezależnych specjalistów pracujących w pełnym wymiarze godzin co najmniej 5 dni w tygodniu.
Zespół monitorujący zamierza kontynuować monitorowanie mediów w trakcie kampanii wyborczej przed wyborami do parlamentu, aby ustalić, czy zmienią się powyższe tendencje w czasie wyborów do Rady Najwyższej Ukrainy.
Pełne raporty na temat wyników monitorowania w języku ukraińskim i angielskim, wiadomości w zakresie monitoringu, decyzje Komisji ds. Etyki Dziennikarskiej są publikowane na stronie internetowej Komisji ds. Etyki Dziennikarskiej http://www.cje.org.ua.
