Bir görselin gerçekliğini doğrulamak için bilgi ararken, üç şeyi göz önünde bulundurmalısınız; görselin tarihi, yeri ve kaynağı. Burada kaynağa odaklanacağız.
Her şeyden önce, orijinal fotoğraf, “Sahte İçerik Nasıl Tespit Edilir” makalemizde ayrıntılı olarak açıklanan bir Google görsel araması yardımıyla bulunabilir. Bu araç, kelimeler ve metinler yerine gerçek resimleri kullanarak arama yapmanızı sağlar. Görüntüyü bilgisayarınızdan yükleyebilir veya bir bağlantı yapıştırabilirsiniz. Google algoritması, Web’de görsel olarak benzer veya aynı görüntüleri bulma yeteneğine sahiptir. Kapasitesi Google’dan daha sınırlı olsa da, TinEye ile ters bir resim araması da yapılabilir.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Görüntüler daha az düzenlendiğinden ve sabit diske daha az kaydedildiğinden, en yüksek çözünürlükte kullanmalısınız.
- Aynı çözünürlüğe sahip birkaç resminiz arasında, en büyük boyutlu veya meta veri içeren resim, orijinaline en yakın olan olacaktır. Önceki bir makalede görüntü meta verilerinin nasıl kontrol edileceğini anlattık.
- Google ile görüntüleri yayınlanma tarihine göre sıralayabilirsiniz. En eski görüntü kesinlikle orijinaline en yakın olan olacaktır.
- Tamamen aynı iki resmin farklı açıklamaları olabileceğinden, resimlerin altlarındaki bilgilere bakmak önemlidir. Alt bilgileri değiştirmek, sahte içerik oluşturmanın en popüler yollarından biridir.
tarihli bir örnek, bir Amerikan Abrams M1 tankının, Donbas’ta görüldüğüne dair yanlış bir başlıkla etiketlenmiş online bir fotoğrafıydı. Orijinal alt bilgilerin araştırılması bunun doğru olmadığını gösterdi.
Keskin bir görüntü aramasından hiçbir sonuç yoksa, bulanık bir görüntü araması yardımcı olabilir. Bu gibi durumlarda Google algoritması, belirli ayrıntılara değil, görüntünün ana taslağına odaklanır.
Gelişmiş Google Aramaları
- Anahtar kelime araması
- Görsel boyutuna göre arama (büyük, orta, simge, [belirli bir çözünürlükten] büyük veya tam boyut)
- Görüntüdeki renklere göre arama (herhangi bir renk, tam renkli, siyah beyaz, şeffaf veya belirli bir renk)
- Görüntü türüne göre arama (yüz, fotoğraf, küçük resim, çizgi çizme veya animasyonlu)
- Zaman filtresi (bir gün, hafta veya belirli bir süre için)
Dosya Adındaki Fotoğraf Hakkında Bilgileri
İnternet kullanıcıları genellikle sosyal ağlardan fotoğraf indirir ve ardından yazar hakkında bilgi sahibi olmadan sayfalarında yayınlar.
Bu çocuğun Ocak 2014’teki fotoğrafıyla durumu böyleydi. 187.000 takipçili bir Twitter hesabı (@americanbadu), Suriye’de yapılan ve çocuğun mezar arasında yattığını gösteren görüntüyü yayınladıktan sonra yaygın olarak tanındı. Ailesi, Beşar Esad rejiminin destekçileri tarafından öldürüldü. Aslında fotoğraf, fotoğrafçı Abdul Aziz al Otaibi tarafından Suudi Arabistan’da çekildi.Burada bir oyun oynandı. Fotoğraftaki çocuk fotoğrafçının yeğeni. Fotoğrafçıyla iletişime geçen Hollandalı gazeteci Harald Doornbos, fotoğrafın gerçek hikayesini bulmayı başardı.
Sosyal medyalar, online etkinliklerin izlerini taşır; gönderiler, yorumlar, check-in’ler, katıldığı etkinlikler ve diğer kullanıcılarla etkileşimler. Bu bilgiyi analiz ettikten sonra, bir görüntünün kaynağının güvenilir olup olmadığını ve fotoğrafçının tasvir edilen bir olaya tanık olup olamayacağını daha net anlayabilirsiniz.
Bazen bir fotoğrafın kaynağı dosya adından bulunabilir. İsim uzun bir sayısal karakter kümesi olduğunda, fotoğraf muhtemelen sosyal ağlardan alınmıştır. Örneğin, Facebook’taki bazı fotoğraf adları, onu yayınlayan kullanıcının kimliğini içerir.
Bu fotoğrafı ele alalım:
Açıklaması ve kaynağı olmadan fotoğrafın yayınlandığı andaki içeriğini belirlemek oldukça zordur. Facebook sunucusuna yüklenen bir fotoğrafın adı genellikle şöyle görünür: “11201814_10205461106940119_1410813217263058502_n”.
Ortadaki 15 hane, bir kullanıcının özel numarasıdır.
Eğer “facebook.com/10205461106940119” yazarsanız, bu kullanıcının sayfasının web adresine ulaşabilirsiniz. Böylece, bu fotoğrafın gazeteci Maksım Levin tarafından çekildiğini ve Ilovaisk trajedisinin yıldönümüne adanmış bir serginin ön gösterimi olduğunu anlayabilirsiniz.
Ayrıca FacebookCreep web hizmetine bir fotoğraf adından bir numara ekleyebilirsiniz. Sonuç aynı olacaktır. Ancak, Facebook kısa süre önce fotoğrafları kaydetmek için başka bir algoritma kullanmaya başladı. Dolayısıyla bu, hizmetin kullanışlılığını ciddi şekilde sınırladı. Vkontakte de bu tür adlandırma türlerini terk etti ve şimdi bir dosya adı özel bir kullanıcı kimliğinin yalnızca bir bölümünü içeriyor.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Hesap ne zaman oluşturuldu? Chronicle’da böyle bir bilgi yoksa, ilk profil resmi yükleme tarihini kontrol edebilirsiniz. Bu, hesabın yaklaşık oluşturulma tarihini belirlemeye yardımcı olabilir. Twitter hesapları, “Descover Tweet First” adlı özel bir sayfayla kontrol edilebilir. Vkontakte’ye kayıt tarihini kontrol etmek için de benzer hizmetler var.
- Bir kullanıcı bir sosyal medyada aktif mi? Kiminle ve ne sıklıkla etkileşime giriyor?
- Önceki paylaşımlar benzer bir konuyla bağlantılı mı?
- Diğer gönderiler, bir kullanıcının en son konumu hakkında bilgi içeriyor mu? Bu profil gerçek bir kişiye mi ait? Sosyal ağlardaki başka hangi hesaplar bu isimle kayıtlıdır?
- Bir kullanıcının mesleği hakkında herhangi bir bilgi var mı?
Twitter söz konusu olduğunda, bu soruları cevaplamak için bir kullanıcının tüm tweet’lerine bakmak gerekli değildir. Bunun yerine, kullanıcı etkinliğini analiz eden bir web hizmeti olan Foller.me’yi kullanabilirsiniz. Şu bilgileri toplar; bir hesabın oluşturulma tarihi, tweet sayısı, takipçi sayısı, en popüler konular, etiketler, bağlantılar, diğer kullanıcılarla etkileşimler ve tweet saati.
Bir fotoğraf için gösterilen tarih ve konumun çapraz kontrol edilmesi de önemlidir. Burada ayrıntılı olarak açıklanan Google Earth, Google StreetView ve konum tabanlı hizmetleri kullanabilirsiniz.
Yazar: StopFake için Taras Nazarçuk
