Rus “gazeteciler”, “işadamları”, “siyaset bilimciler” ve otoriter ülkeler de dahil olmak üzere üçüncü ülkelerden gelen Rusya yanlısı vatandaşlar, Ukrayna’nın geçici olarak işgal edilen topraklarındaki Rus sözde referandumlarının “bağımsız gözlemcileri” arasında kaydedildi. Kremlin’in Ukrayna toprakları üzerindeki yasadışı oyunu dünyanın hiçbir demokratik ülkesi tarafından tanınmamaktadır.
Geçici olarak işgal edilen Ukrayna topraklarında silah zoruyla yapılan Rus “referandumları” sırasında, Kremlin yanlısı medya tüm çabasını “dünyanın dört bir yanından gelen resmi gözlemci heyetlerinin” ziyaretini haberlerde göstermeye harcadı. Rus medyası “gözlemciler” konusuna onlarca röportaj ayırırken, “referandumlar” hakkında “masal anlatmanın kabul edilemez” olduğunu vurguladı. Kremlin yanlısı medyanın tüm röportajları tek bir şeye indirgeniyordu: Rusya yanlısı “ziyaretçiler”, Ukrayna’nın ele geçirilen topraklarındaki sözde referandumların “meşruiyetini” ve “şeffaflığını” kanıtladıklarını iddia ediyorlardı.
Ekran Görüntüsü — ria.ru
Rus medyası sözde referandumlara “meşruiyet kazandırma” girişimlerini sürdürdü. Bu amaçla Rusya, Ukrayna’nın geçici olarak işgal edilen topraklarına “yabancı gözlemciler” getirdi; aslında Batılı ülkelerin resmi heyetleriyle hiçbir ilgisi olmayan aktörler ve uzun süredir Kremlin hayranları geldi. Ukrayna Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Müdürlüğü 7 Eylül gibi erken bir tarihte Rusya’nın “siyasetçi” olarak yutturmaya hazırlandığı bazı yabancıların isimlerini verdi; bunların aslan payının Kremlin tarafından “LDNR” (sözde Lugansk ve Donetsk Halk Cumhuriyetleri) terörist gruplarının yurtdışındaki “çıkarlarını temsil etmek” üzere atanan Rus kuklaları olduğu ortaya çıktı. Rusya tarafından ele geçirilen Ukrayna topraklarında kurulan işgal “hükümeti” dışında, bu marjinal insanların gerçek bir siyasi ya da diplomatik ağırlığı yoktur.
26 Eylül’de Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiseri Dmytro Lubinets, Ukrayna yasalarını ve uluslararası insancıl hukuku ihlal ederek Ukrayna’nın geçici olarak işgal edilen bölgelerinde Rus “referandumlarına” katılan yabancıların bir listesini sundu. Listede yer alan Avrupalı “iş adamları”, “siyaset bilimciler” ve “aktivistler” arasında, Kremlin’in doğrudan finanse ettiği, devlet tarafından işletilen Rus medyasının çok sayıda yabancı muhabiri de bulunuyordu.
Örneğin, Rus medyası tarafından mütevazı bir şekilde “İtalyan gazeteci” ve “resmi dış gözlemci” olarak adlandırılan Eliseo Bertolasi’nin propaganda kaynağı Sputnik’in muhabiri olduğu ortaya çıktı. “Letonya’dan gelen resmi gözlemci” Alina Gerlina’nın hikayesi de aşağı yukarı aynıdır; Gerlina sadece Rus MGIMO’sunda (Moskova Devlet Diplomasi Enstitüsü) eğitim görmekle kalmamış, aynı zamanda Rus devletine ait olan ve yine Rus bütçesinden finanse edilen Baltnews’in genel yayın yönetmen yardımcılığı görevini de üstlenmiştir. İlginç bir karakter de, 21st Century Wire web sitesinin editörü olarak listelenen “Büyük Britanya gözlemcisi” Vanessa Wealey’dir. Kaynak sadece Rusya yanlısı ve Batı karşıtı materyaller yayınlamakla kalmıyor, aynı zamanda İngiliz hükümetindeki Masonlardan “uydurma pandemi” COVID-19‘a kadar çeşitli konularda komplo teorilerini de destekliyor.
Rus medyası ayrıca “Suriye, Venezüella ve hatta Afganistan’dan bağımsız gözlemcilerin” sözde referandumları izlediğini söyleyerek aktif bir şekilde övünmektedir. Her üç ülke de otoriterlik, gücün kötüye kullanılması ve kendi halklarının haklarına yönelik baskılar nedeniyle Batı’nın yaptırımları altındadır. Bahsi geçen üç ülke de demokrasi açısından sıralamanın en altlarında yer almaktadır. Economist Intelligence Unit’in 2021 yılı demokrasi endeksine göre Suriye demokrasi açısından 162., Venezuela 151. ve Afganistan 167. sırada yer almıştır. Bu ülkeler basın ve siyasi özgürlük alanında da benzer puanlar almıştır: 180 ülke arasında Venezuela 159., Afganistan 156. ve Suriye 171. sırada yer almıştır. Bu nedenle bu ülkelerden gelen “bağımsız gözlemciler” hiçbir şekilde bağımsız ve güvenilir kaynaklar olarak kabul edilemez.
2014 yılında Kırım’da Rus silahları namlusuyla yapılan “referandum” gibi Rusya’nın ele geçirdiği Ukrayna topraklarında yaptığı sözde referandumlar dünyanın hiçbir demokratik ülkesi tarafından tanınmamaktadır. ABD‘nin yanı sıra Avrupa Birliği temsilcileri de demokratik ülkelerin hiçbir sözde referandumu tanımayacağını belirttiler. Sözde oylamaların yanı sıra yeni “halk cumhuriyetleri” ilan etme ya da Rusya’ya “ilhak” girişimleri de gayrimeşru sayılacaktır. Ayrıca ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, Kremlin’in sözde referandumlar düzenleme kararının “bir güç işareti değil, aksine bir zayıflık işareti” olduğunu vurguladı. Bu Rusya’nın başarısızlığının bir işaretidir” dedi.
StopFake, sözde referandumlar ile alakalı benzer makaleler hazırlamıştı: Yalan: Donbas, Zaporijjya, Herson bölgesi “BM Antlaşmasına göre kendi kaderini tayin etme hakkına sahiptir”, Yalan: Ukrayna’nın işgal edilen bölgelerinde “referandumlar” BM Şartı uyarınca gerçekleşiyor.
Daha fazla içerik için StopFake web sitesini ve Twitter, Instagram sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
